دمنوش ترخون را از دست ندهید
دمنوش ترخون
ترخون یکی از سبزی‌های بسیار خوش‌عطر و پرفایده است که معمولا به عنوان سبزی خوردن و گاهی در پخت و پز استفاده می‌شود، اما امروزه به دلیل داشتن خواص بسیار مفید، مصارف پزشکی نیز دارد. این گیاه به شکل‌های مختلف قابل مصرف است. ما به شما دمنوش ترخون را پیشنهاد می‌کنیم.
گیاه‌شناسی
ترخون یا تلخون گیاهی علفی، پایا و چند ساله است که ارتفاع آن به ۶۰ سانتی‌متر نیز می‌رسد. این گیاه برگ‌های سبزرنگ بلند، باریک و ضعیفی دارد.
ترخون از خانوادهی آفتابگردانهاست. گلهای این گیاه زرد رنگ هستند که در فواصل تیر تا مهر ماه شکوفه می‌دهند.
ساقه‌های ترخون تقریبا نازک و شکننده هستند که در اثر شکسته شدن، بوی اسانس آن‌ها به مشام می‌رسد. برگ‌های گیاه نیز معطرند و رایحه‌ی خاصی دارند. قسمت مورد استفاده‌ی گیاه، برگ و شاخه‌های جوان و نرم است که هنوز چوبی نشده‌اند. مزه‌ی گیاه تازه، کمی تند و سوزاننده است. برای تکثیر و پرورش این گیاه، قطعه‌های ریزوم آن را در زیر خاک قرار می‌دهند. پس از مدتی جوانه‌هایی از آن‌ها می‌روید که گیاه جدیدی به وجود می‌آید. همچنین، ریزوم گیاه به اطراف گسترش می‌یابد و باعث ازدیاد و تولید گیاهان جدید می‌شود.
ترخون منبع بسیار خوبی از آهن، کلسیم، منگنز، پتاسیم، منیزیم و ویتامین‌های A و C است.
به دلیل داشتن خاصیت بی‌حس‌کنندگی در دهان، یونانیان باستان این گیاه را برای تسکین دندان‌درد می‌جویدند.
این گیاه همچنین در قرون وسطی به عنوان یک پادزهر برای درمان سم مارگزیدگی استفاده می‌شد.
امروزه تقریبا در تمام نقاط ایران ترخون می‌کارند و آن را به عنوان سبزی‌خوردن مصرف می‌کنند، اما ترخون نواحی مرکزی ایران، به خصوص ترخون منطقه‌ی بین قم و کاشان، از بهترین انواع این گونه‌ی گیاهی محسوب می‌شود.
تاریخچه
قدمت این گیاه به ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد. زادگاه اصلی ترخون، دشت‌های جنوبی روسیه، جلگه‌های مغولستان و سیبری بوده كه با حمله‌ی مغولان این گیاه همراه آن‌ها به كشورهای خاور نزدیك و اروپا راه یافته و نام ترخون به خود گرفته است. امروزه دو نوع از این گیاه کشت می‌شود: روسیه و فرانسه.
در قدیم به واسطه‌ی خواص درمانی كه این گیاه داشته بسیار معروف بوده و در فرانسه آن را به نام گیاه اژدها یا «شرپانتین» می‌شناختند و با آن سالاد درست می‌كردند یا خام و با غذا می‌خوردند. برگ‌های گونه‌ی فرانسوی، براق‌تر و تیزتر از گونه‌ی روسیهای آن است. بیشتر ترخونهایی که به منظور استفاده در تجارت استفاده میشوند از برگ‌های خشک شدهی گیاه ترخون فرانسوی حاصل میشوند. البته برخی معتقدند این گیاه آلمانی بوده و به اشتباه فرانسوی نام گرفته است.
طبیعت
ترخون از نظر طب سنتی ایران، گرم و خشک است.
خواص روغنهای ترخون
روغنهای ضروری ترخون به وسیلهی تقطیر با بخار آب از برگها و گلهای این گیاه استخراج میشوند و شامل سینئول، استراگول، اوسیمن و فلاندرن هستند. این روغن ها خواص درمانی زیادی دارند.
خواص درمانی
تاثیر روی دستگاه قلبی – عروقی
– افرادی که فشار خون بالایی دارند، می‌توانند از این سبزی به جای نمک در غذا استفاده کنند.
– دمنوش ترخون در بهبود گردش خون کمک می‌کند.
تاثیر روی دستگاه عصبی
– دمنوش ترخون برای رفع خستگی و آرامش اعصاب بسیار سودمند است.
– موجب تحریک مغز و سیستم عصبی می‌شود و آن را فعال می‌کند.
* تاثیر روی دستگاه ادراری و تناسلی
– ترخون قاعدگی را آسانتر و آن را منظم می‌کند. علاوه براین موجب تسکین مشکلاتی چون دردهای شکمی، حالت تهوع، خستگی و دیگر آزار و اذیتهای این دوران خواهد شد.
– ادرارآور است.
تاثیر روی غدد
– کبد را پاکسازی می‌کند و موجب افزایش سرعت فرآیند سم‌زدایی در بدن می‌شود.
تاثیر روی دستگاه حرکتی
دو عامل مهم در ایجاد رماتیسم (درد مفاصل) و آرتریت (التهاب و ورم مفاصل) نقش دارند؛ گردش خون و لنف نامناسب به خصوص در اندامهایی مثل دست و پا و تجمع مواد سمی مانند اسید اوریک در بدن. ترخون به جریان خون کمک کرده و سمها را از بدن خارج می‌کند. بدین ترتیب موجب گرم شدن ناحیه‌ی آسیب دیده می‌شود و علاوه بر این نمیگذارد اسید اوریک در آن مکانهای خاص تجمع کند.
دمنوش ترخون در درمان رماتیسم مفید است و مصرف آن به خصوص شب‌ها باعث کاهش دردهای مفصلی می‌شود.
تاثیر روی دستگاه گوارش
– ترخون ترشح شیرههای گوارشی معده را تحریک می‌کند، به همین دلیل موجب افزایش اشتها می‌شود. این اتفاق درست زمانی شروع می‌شود که شما آن را در دهان‌تان قرار دهید، جایی که در آن بزاق تولید می‌شود. در قسمتهای پایینتر دستگاه گوارشی، شیرهی معده و صفرا ترشح میشوند تا اگر غذایی در معده باشد سرعت هضم مواد غذایی را افزایش دهند و اگر معده خالی باشد به نوبهی خود موجب افزایش اشتها شوند.
– دمنوش ترخون مقوی معده و دستگاه هاضمه است.
– ترخون به وسیلهی تحریک حرکات دودی رودهها موجب تسهیل حرکت غذاها در کل سیستم گوارشی میشوند.
– نفخ و باد شکم را دفع می‌کند و مصرف دو هفته‌ی مداوم آن باعث کاهش طولانی‌مدت نفخ گوارشی می‌شود.
– دمنوش ترخون تولید صفرا کرده و به هضم و گوارش غذا کمک می‌کند.
– دمنوش ترخون توانایی بسیار زیادی برای مبارزه با کرم‌های روده‌ای دارد.
– برای دل درد و دردهای معده مفید است.
– یبوست را برطرف می‌کند.
خواص دیگر
– دمنوش ترخون تب‌بر است.
– بوی تند و معطر ترخون برای رفع بوی بد دهان استفاده می‌شود.
– به خاطر داشتن خواص آنتی‌باکتریال، برای ضد عفونی کردن زخم‌ها و بریدگی‌ها به کار می‌رود.
– این گیاه به خصوص اگر به شکل دم‌کرده مصرف شود، برای رفع خستگی و آرامش اعصاب بسیار سودمند است.
ترخون همچنین موجب مهار رشد میکروب های روی پوست نیز می‌شود و به این ترتیب موجب کاهش بوی بدن می‌شود.
عوارض جانبی
در حد مصرف معمولی عارضه‌ی جانبی ندارد، اما از مصرف بیش از حد آن باید خودداری کرد. همچنین مصرف آن در دوران بارداری منع شده است.
طرز تهیه دمنوش ترخون
یک قاشق چای‌خوری از ساقه و برگ خشک‌شده‌ی ترخون را با یک لیوان آب جوش داخل قوری بریزید و پانزده دقیقه روی شعله‌ی غیرمستقیم قرار دهید تا دم بکشد. پس از صاف کردن، آن را با عسل یا نبات شیرین کرده و میل کنید.
مقدار مصرف
خوردن دو فنجان از آن در طول روز مجاز است.
نکات مهم
– ترخون را به شکل تازه ۱۰ تا ۱۴ روز میتوان در یخچال نگهداری کرد، اما در فریزر چهار تا شش ماه قابل نگهداری است.
– برای خشک کردن ترخون، ابتدا آن را پاک کرده و خوب بشویید، سپس در یک محل تاریک و گرم قرار دهید وقتی که خشک شدند، آن‌ها را درون شیشهی تمیزی ریخته و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.
– ترخونهای خشک شده دارای طعم و مزه‌ی مانند ترخونهای تازه نیستند، اما به هر حال برای زمانی که سبزی تازه در دسترس نیست مناسب هستند.
برگرفته از سایت مجله نیک و نو
بیشتر بخوانید
