گل گاوزبان؛ گیاهی دارویی و شفابخش

نام‌ها:
نام فارسی: گل گاوزبان

نام انگلیسی: Borage

نام علمی: Borago officinalis

نام سنتی: لسان‌الثور

معرفی گل گاوزبان:
گاوزبان گیاهی است علفی و یک ساله که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. ساقه آن شیاردار و خاردار می‌باشد.[۴] دارای گل شیپوری است و رنگ آن سبز و رنگ پریده و دارای کرک‌های خیلی سخت است. [۲] گل‌های آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می‌باشد.[۴]

طبع گیاه:
در برخی منابع این گیاه را دارای طبیعت گرم و تر دانسته شده و برخی طبع آن را گرم و خشک می‌دانند.[۳][۲] جالب این است که در منبع دیگری طبیعت این گیاه از نظر طب قدیم ایران سرد عنوان شده است.[۴] مصلح گل گاوزبان، صندل سفید و درجه قوای آن یک است.[۳]

رویشگاه:
در شمال و غرب ایران (استان اردبیل) رشد وسیعی دارد.[۱] گاوزبان احتمالاً از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمت‌هایی از خاورمیانه می‌روید.[۴]

بخش‌های دارویی:
گل، برگ و سرشاخه‌های گلدار آن به مصرف دارویی می‌رسد.[۴]

فرآورده‌ها:
دارو برای تپش قلب با منشاء عصبی (برگ و گیاه گل گاوزبان)

مقدار مصرف: ۲ تا ۴ گرم

طرز تهیه: مقداری از گیاه را که قبلاً کوبیده شده، در ۱ لیتر آب جوش ریخته و به مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده، روزی سه بار، به اندازه یک فنجان، یک ساعت قبل از غذا میل کنید.

ترکیبات شیمیایی:
این گیاه دارای نیترات پتاسیم، رزین‌ها و مالات کلسیم، منگنز، منیزیم، اسید یک و آلانتوئین می‌باشد.[۴]

موارد مصرف و اثرات درمانی:
گروهی آن را در درمان تنگی نفس و سرما خوردگی مفید می‌دانند.[۱]
جوشانده گل گاوزبان به همراه عسل برای درمان تنگی نفس بسیار مفید است.
جوشانده گل گاوزبان رنگ رخساره را باز، تنگی نفس و درد گلو را شفا می‌دهد.
برای کسانی که با خود حرف می‌زنند مفید است و غم و غصه را از بین می‌برد.از انسداد کلیه‌ها جلوگیری کرده و برای درمان کلسترول خون و فشار خون مفید است.
برای درمان سرفه، درد رحم و درد کمر بسیار مفید است.
برگ‌های تازه آن اگر له شده و با شیر پخته شود، برای ضماد روی آبسه، تسکین درد اعضای خارجی بدن و سوختگی مفید است.
گل گاوزبان برای بهبود بیماری سینه پهلو و درد کلیه مفید است. برای این کار بهتر است ۲۰ تا ۴۰ گرم گل گاوزبان را در یک لیتر آب دم کنید و مصرف نمایید.[۲]
در درمان برونشیت مؤثر است.
برای از بین بردن سرفه از دم‌کرده گل گاوزبان استفاده کنید.
گل گاوزبان تصفیه‌کننده خون بوده و بی‌اختیاری دفع ادرار را درمان می‌کند.[۲][۴]
عصاره گاوزبان خاصیت ضد آمیب دارد.
گیاه گل گاوزبان مفرح، مقوی روح، حرارت غریزی، قلب، مغز و کبد، نیکوکننده رنگ چهره، ملین و مسهل صفرا و اخلاط سوخته و سودا بوده و در رفع بیماری‌های سوداوی، خشونت نای و سینه، سرفه، تنگی نفس، گلودرد، وسواس، سنگ کلیه و مثانه مفید می‌باشد.[۳]
اثرات ضد اسپاسم و گشادکننده راه هوایی دارد و در تپش قلب و بیماری‌های کلیوی مفید است.[۳][۴]
در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است.
ضماد برگ‌های گل گاوزبان برای رفع ورم مؤثر است.
آرام‌کننده اعصاب است.
گل گاوزبان و برگ‌های آن دارای لعاب فراوان هستند.
ادرارآور است.
عرق‌آور است.
برگ‌های گل گاوزبان را بپزید و مانند اسفناج از آن استفاده کنید.
برگ‌های تازه گل گاوزبان دارای مقدار زیادی ویتامین C می‌باشد و در بعضی از کشورها آن را داخل سالاد می‌ریزند.[۴]
موارد منع مصرف:
گل گاوزبان برای مبتلایان به سرسام و بیماری طحال مضر است.[۲]
گاوزبان به علت داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و کودکان مضر است.[۴]

منابع:
۱٫فرهنگ داروهای گیاهی
۲٫درمان بیماری‌ها با داروهای معجزه‌گر گیاهی
۳٫تغذیه در طب ایرانی، اسلامی
۴٫طبیعت و سلامتی (غذا داروها)مه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان

برگرفته از سایت مفید طب