«کُنار»، میوه‌ای پر ویتامین
گیاه‌شناسی
کُنار درختچه‌ای تیغ‌دار از تیره‌ی عنابیان است. نام این درخت به عربی سدر است و در ایران معمولا برگ‌های کوبیده‌ی آن را «سدر» می‌نامند. میوه‌ی این درخت نیز «کُنار» نامیده می‌شود که خوراکی و با طعم‌های ترش مطبوع و شیرین است. این درخت و میوه‌ی آن در کتاب‌ها به نام‌های کُنار، سدر، سدره، منبل داوود، سنجد گرجی، نیم، ضال، ببر و شجره النبق خوانده شده است.
درخت کُنار با ارتفاع نزدیک به ۱۰ متر، برگ‌های کوچک، قلبی شکل و کشیده و سه رگبرگ برجسته که گوشوارک آن به خار تبدیل شده است، دارد. درخت کُنار مقاوم‌ترین درخت میوه با پوستی زبر، خاکستری یا سیاه تیره و میوه‌ای آن سفت، کروی کشیده یا بیضی شکل با رنگ قرمز، نارنجی یا زرد طلایی و براق است. درخت کُنار نسبت به خشکی و خاک‌های شور و قلیایی، مقاوم و سازگار است. حدود ۴۰ گونه کُنار وجود دارد که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری پراکندگی دارند. این درخت در استان‌های جنوبی ایران مانند استان فارس، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان و جنوب استان سیستان و بلوچستان می‌روید.
کُنار در ماه‌های دی و بهمن به بازار می‌آید و تا اواخر فروردین عرضه می‌شود و چون قیمتی ارزان‌تر نسبت به سایر میوه‌ها دارد، تقاضا برای آن زیاد است.
میوه کُنار
میوه‌ی کُنار، خوراکی مغذی و سرشار از ویتامین C و مقادیر نسبتا خوبی از ویتامین B، E و حاوی کلسیم، فسفر و آهن است. ارزش غذایی میوه‌ی کُنار از لحاظ پروتئین، مواد معدنی، کلسیم، فسفر، کاروتن و ویتامین از سیب غنی‌تر و میزان کالری و ویتامین C آن نسبت به پرتقال بیشتر است.
میوه‌ی آن به راحتی هضم می‌شود و اثر ملین دارد و گوشت آن شیرین و خوشمزه است.
از قدیم از برگ ساییده‌ی درخت کُنار به عنوان ماده‌ی پاک کننده‌ی موی سر و بدن استفاده می‌شده و هنوز هم در برخی نقاط استفاده از آن متداول است.
فصل به ثمر نشستن
کُنار در دو فصل به ثمر می‌نشینند: یكی فصل گرما و دیگری، فصل سرما. اولی به واسطه‌ی انگل و كرم داشتن آن كمتر مشتری دارد ولی كنار زمستان خوشمزه‌تر است. در ضمن كنار كوهی یا همان «بشی» زودتر می‌رسد و در اواسط برج عقرب یا همان آبان ماه به دست می‌آید. دامنه‌های كوه‌های لامرد مملو از این كنارهاست.
شست‌وشوی موها با برگ کُنار
برگ‌های کُنار را می‌توان خشک و پودر کرده و برای شست‌وشوی بدن و مو به‌کار برد. برگ کُنار (سدر) حاوی تانن، استرول‌های گیاهی مانند بتاسیتوسترول، بتاسیتوسترول گلوکزید و ساپونین ابلین لاکتون است. ساپونین موجود در سدر عامل کف کنندگی در برگ کُنار است. ابلین لاکتون از دسته‌ی ساپونین‌های استروئیدی است و به عنوان ماده‌ی اولیه برای تهیه‌ی هورمون‌های استروئیدی می‌توان آن را به‌کار برد.
خواص عسل کُنار
عسل کُنار یا همان عسل سدر، یکی از بهترین و مرغوب‌ترین عسل‌های تولیدی جنوب کشورمان محسوب می‌شود. منطقه‌ی رویش این گیاه جنوب ایران از دزفول تا مناطقی از سیستان و بلوچستان است. عسل این گیاه بسیار خوش طعم و خوشمزه و داری طبع سرد و برای کسانی که گرم مزاجند، بسیار مفید است. این عسل را در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس عسل جنس عربی می‌نامند و دلیل آن نیز، بالا بودن ارزش غذایی این عسل است. عسل کُنار دارای خواص زیر است:
– تقویت کننده‌ی اعصاب است.
– تقویت کننده‌ی قوای جنسی و جسمی است.
– فعال کننده‌ی حافظه و رشد کودکان است.
– ضد کم‌خونی است و محرک رویش مجدد موی سر محسوب می‌شود.
– اعضای رئیسه‌ی بدن را تقویت می‌کند.
– مسهل صفراست و حرارت بدن را فرو می‌نشاند.
– بازکننده‌ی گرفتگی‌هاست.
– کرم معده و روده را از بین می‌برد.
– برای آبله، سرخچه و عطش مفید است.
عسل تقلبی از روی نشانه‌های زیر، قابل شناسایی است:
– بویی ندارد یا بوی ترش می‌دهد. اما عسل طبیعی حالت گس مانند دارد.
– طعم خاصی نمی‌دهد اما عسل طبیعی، عطر و بو دارد.
– عسل تقلبی درون ظرف به صورت لایه لایه روی هم قرار می‌گیرد.
– عسل تقلبی هیچ‌گونه ناخالصی ندارد، اما در عسل طبیعی ناخالصی‌هایی مانند گرده‌ی گل و میکرو ذرات موم دیده می‌شود.
– بافتی خشن دارد و به رغم آنکه انبوه و فشرده به نظر می‌رسد، وقتی با قاشق آن را بلند می‌کنید، خیلی راحت و سبک به پایین می‌ریزد. عسل طبیعی بافتی نرم اما با انسجام دارد و هنگامی که آن را با قاشق بلند می‌کنید، به نرمی اما با انسجام به پایین سرازیر می‌شود.
عسل گیاه کُنار کف می‌کند.
در بسیاری از مناطق، عسل کُنار را به شکل کف کرده استفاده می‌کنند و بسیاری نیز معتقدندکه عسل نباید کف کند؛ پس شاید این عسل مرغوب نیست. این موضوع باعث شبهات زیادی در بین افراد و حتی زنبوردارانی که اقدام به تولید این عسل می‌کنند شده، است.
این عسل پس از برداشت کف کرده و رنگ روشنی دارد. پس از مدتی کف آن خوابیده و به رنگ خود عسل برگشته، یعنی تیره می‌شود و پس از گذشت چند ماه، تیره‌تر شده و به رنگ جگری یا عقیقی در می‌آید. چنان‌چه دوباره این عسل مخلوط شود و در مجاورت گرما یا داخل آب گرم قرار داده شود، دوباره کف می‌کند و برای خوابیدن و از بین رفتن کف آن زمان لازم است. علت این کف کردن به خود گیاه کُنار برمی‌گردد و به طبیعی یا نامرغوب بودن عسل تولید شده مرتبط نیست.
نکته‌های خواندنی
* علاوه بر تازه‌خوری میوه‌ی کُنار، از آن برای عمل‌آوری ترشی، مربا و ژله هم استفاده می‌شود.
* اجزای درخت کُنار هم دارای مصارف دارویی هستند از جمله؛ ریشه و پوست آن برای رفع اسهال خونی مفید است.
* مغز بذر کُنار مقوی بوده و از برگ آن برای معالجه‌ی زخم استفاده می‌شود.
برگرفته از سایت مجله نیک و نو
بیشتر بخوانید
