وانیل، دارویی خوشبو

تاریخچه

سرخپوستان توتوناک (گروهی از سرخپوستان مکزیک) سازندگان اولیه‌ی وانیل بودند. وانیل برای اولین بار در قرن شانزدهم میلادی توسط آزتک‌ها استفاده می‌شد. فاتحان اسپانیایی در سراسر آمریکای میانه و مکزیک امروزی، مردمانی را یافتند که از وانیل در تهیه‌ی نوشیدنی‌ها و غذاهای‌شان استفاده می‌کردند. پس از آن، وانیل به اسپانیا آورده شد و برای طعم و عطردهی به یک نوشیدنی شکلاتی مورد استفاده قرار گرفت. این نوشیدنی از مخلوط دانه‌های کاکائو، وانیل، ذرت، آب و عسل درست می‌شد. بعدها دامنه‌ی مصرف این نوشیدنی به انگلستان، فرانسه و در اوایل قرن هفدهم، به کل اروپا گسترده شد.

گیاه شناسی

درخت وانیل گیاهی خزنده از خانواده‌ی ثعلب با ساقه‌ی سبز دراز، برگ‌های پهن، نرم، ضخیم، بیضی شکل و نوک تیز است که تعداد زیادی ریشه‌ی هوایی دارد که از کنار هر برگی بیرون می‌آید و با کمک آن‌ها به تنه‌ی درختان مجاور می‌چسبد و بالا می‌رود.

ماده‌ی معطر وانیل از میوه‌ی این گیاه گرفته می‌شود که به شکل غلاف لوبیاست و قبل از اینکه کاملا برسد، آن را می‌چینند و خشک می‌کنند. در موقع چیدن، میوه‌ها عطری ندارند ولی پس از اینکه چیده شدند در دوران خشک کردن و عمل آوردن آن، عطر مطبوع وانیل ایجاد می‌شود.

بهترین وانیل از غلاف‌هایی به دست می‌آید که طول آن‌ها ۲۵ تا ۱۵ سانتی‌متر و قطرشان ۱۰ تا ۱۲ میلی‌متر است. در موقع برداشت، محصول سبز رنگ است، ولی بعد تیره می‌شود.

زمانی که رنگ غلاف‌ها از سبز به قهوه‌ای تبدیل و کاملا نرم شد و شروع به پژمردن کرد، آن‌ها را برای خشک شدن داخل گرمخانه قرار می‌دهند. به مدت دو تا سه ماه در آنجا می‌مانند و پس از اینکه رطوبت آن‌ها به ۳۰ درصد می‌رسد آن‌ها را از گرمخانه بیرون می‌آورند.

این گیاه بومی مناطق مرطوب، حاره، جنگل‌های مرطوب جنوب شرقی مکزیک، آمریکای مرکزی، هند غربی و آمریکای جنوبی است و ساقه‌های پیچیده‌ی آن ممکن است تا ارتفاع ۱۰۰ متر نیز برسند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان به کشت و پرورش وانیل اقدام می‌شود.

طبیعت

مزاج وانیل گرم و خشک است.

مصلحات

مصلح این ادویه‌ی خوشمزه گلاب و زعفران است.

وانیل در طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی، وانیل نیز همچون دیگر ادویه‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارد. طب سنتی وانیل را ماده‌ای نشاط آور می‌داند که با تاثیر روی سیستم عصبی و مغز انسان موجب کاهش ترس و رفع افسردگی می‌شود.

در ایران وانیل را به شکل پودر سفید و تقریبا گران قیمتی می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند. این پودر در اصل محصولی شیمیایی است به نام «وانیلین» که براساس بو و مزه‌ی وانیل اصلی تهیه و تولید می‌شود و به مقدار زیاد و با قیمت ارزان در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد. وانیلین تنها یکی از ۳۶ بوی گوناگون وانیل را دارد و از دیگر خواص طبیعی وانیل در آن خبری نیست. وانیل اصل به شکل یک چوبه یا غلاف باریک سیاه رنگ است که باید آن را به وسیله‌ی یک چاقوی نیز شکافت و با پشت چاقو خمیر درون آن را درآورد و داخل سس‌ها یا خمیرها ریخت.

پوستی سالم با وانیل

پوسته‌ی وانیل دانه‌های ریز معطری دارد که در ساخت لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دانه‌ها مولکول‌هایی دارند که در شادابی و طراوت پوست موثرند. در گذشته از وانیل تازه برای مراقبت‌های پوستی در مقابل نور خورشید استفاده می‌کردند. تحقیقات نشان می‌دهد این دانه‌ها برای پوست خاصیت التیام بخشی و ترمیمی دارند. مولکول‌های وانیل عملکرد پوست را تحریک کرده و باعث تسریع در رشد پوست می‌شوند. مولکول‌های وانیل در انسجام پوست، فرآیند جذب آب، طراوت، تازگی و استحکام پوست موثر هستند.

وانیل در تمام دنیا در درمان‌های پیری پوست کاربرد دارد. از ترکیب وانیل با روغن کنجد یا آفتابگردان خمیری به دست می‌آید که از خشکی پوست جلوگیری کرده و باعث نرمی و لطافت آن می‌شود.

خواص دیگر

– در طب معاصر از آن برای درمان تب و تقویت میل جنسی استفاده می‌شود.

– از آنجایی که خواص آنتی‌اکسیدانی دارد، با رادیکال‌های آزاد بدن مبارزه می‌کند.

– از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.

– درمان درد و زخم معده است.

– بر حالت تهوع و استفراغ غلبه می‌کند.

– به کاهش وزن کمک کرده و باعث لاغری می‌شود.

– اضطراب و استرس را از بین می‌برد.

– تنظیم کننده‌ی دوران قاعدگی است.

– التیام دهنده‌ی زخم‌هاست.

– از انواع سرطان به خصوص سرطان سینه پیشگیری می‌کند.

– اختلالات عصبی مثل بیماری آلزایمر و پارکینسون را بهبود می‌بخشد.

– تغییر شکل سلول‌های خونی را متوقف می‌کند.

– از کم شدن حافظه پیشگیری می‌کند.

– ترشح هورمون‌های مردانه و زنانه تستوسترون و استروژن را تحریک می‌کند.

– درمان سینوس و سرفه است.

– التهاب ناشی از تشنج و تب را کاهش می‌دهد.

– درمان بیش فعالی و فعالیت زیاد سیستم‌های مختلف بدن از جمله گردش خون، تنفس، گوارش و اعصاب است.

روش مصرف

بهترین روش مصرف آن به شکل گرد و ۲۵/۰ تا ۲ گرم است. برای تهیه‌ی گرد وانیل، مقدار مساوی وانیل و قند را خرد کرده و هر دو را در هاون آهنی نرم کوبیده و از صافی بیرون کنید و نخاله‌ها را باز با همان مقدار قند خوب بکوبید، از الک نرم داروسازی رد و با هم مخلوط کنید.

قرص وانیل ۳۰ گرم، ۲۰۰ گرم قند و دو گرم صمغ عربی را به مقدار کافی کوبیده، با آب مخلوط کرده و قرص‌های وانیلی بسازید.

مضرات

– استفاده‌ی زیاد از وانیل (یا وانیلین) موجب بی‌حسی می‌شود.

– تاثیر آن بر سیستم عصبی و فشار خون شبیه به آثار کافئین است.

برگرفته از سایت  مجله نیک و نو