خواص دارویی دانه‌های خردل سیاه

دسته بندی :خردل سیاه, خواص خوراکی ها و نوشیدنی ها, خواص گیاهان دارویی 27 مرداد 1401 170

نام‌ها:

نام فارسی: خردل سیاه

نام علمی: Black Mustard

نام انگلیسی: Brassicaceae (Cruciferae)

نام‌های دیگر: Mustard Seed, Red Mustard, Brown Mustard

معرفی گیاه:

گل و میوه: گل آذین‌ها به صورت خوشه‌های نیم کروی انتهایی یا محوری هستند. گل‌ها دارای ۴ کاسبرگ جدا از هم، ۴ گلبرگ جدا از هم، ۶ پرچم و یک تخمدان می‌باشند. میوه خورجینی مستقیم، خطی، مدور یا گوشه‌دار به طول ۱۰ تا ۲۵ میلی‌متر، فشرده به ساقه بوده و یک دیواره میانی نازک و طولی دارد. دانه‌ها مدور، قهوه‌ای تیره و منقوط هستند.

برگ‌ها، ساقه و ریشه: این گیاه یکساله، بلند، به ارتفاع تا یک متر، دارای انشعابات باریک و ریشه‌های دوکی نازک می‌باشد. ساقه در قاعده مدور و دارای موهای زبر بوده، به طرف راس در محل گل‌ها آبی فام است. برگ‌های قسمت بالایی ساقه و نیز انشعابات کوچک تر، معمولاً بدون کرک، سبز- آبی، تخم مرغی یا سرنیزه‌ای و مختصری دندانه‌دار هستند.

طبع گیاه:

گرم و خشک در درجه چهارم می‌باشد.

رویشگاه:

این گیاه در تمام مناطق معتدل دنیا پراکنش دارد.

پراکنش در ایران: آذربایجان (خسروا نزدیک شاپور)، سیستان بلوچستان(نیک شهر)

فرآورده‌ها:

دانه خردل، ضماد خردل، مشمع خردل، حمام خردل، پاشویه خردل

جهت تهیه ضماد خردل می‌بایست تقریباً ۱۰۰ گرم آرد خردل را با آب نیمه گرم مخلوط نموده، سپس در پارچه کتانی قرار داد. در صورتی که ضماد بر روی سینه قرار داده شود، مدت تماس آن نباید بیش از ۱۰ دقیقه باشد (در مورد کودکان زمان مزبور حداکثر ۳ تا ۵ دقیقه است) در صورت استفاده از ضماد بر روی پوست، می‌بایست آن را به مدت حداکثر ۳ تا ۴ دقیقه بر روی نواحی محدودی از پوست ناحیه مزبور قرار داد و از گذاردن آن در اطراف چشم خودداری نمود.

در صورت استفاده از مشمع خردل نیز باید قبلاً آن را در آب گرم غوطه ور ساخته، سپس بر روی پوست ناحیه دردناک قرار داد.

جهت تهیه حمام خردل ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم آرد خردل را با آب سرد مخلوط نموده آن را درون کیسه پارچه‌ای ریخته و در آب گرم قرار می‌دهند.

پاشویه خردل را می‌بایست در یک سطل و یا ظرف مناسب دیگری که بتوان در آن آب گرم ریخته و پا را به صورت مناسب در آن قرار داد تهیه نمود. جهت تهیه پاشویه ۱ تا ۳ قاشق مرباخوری آرد خردل را با آب درون سطل مخلوط می‌کنیم.

مقدار مصرف: ضماد این گیاه را می‌بایست حدود ۱۰ دقیقه (در مورد کودکان حداکثر ۳ تا ۵ دقیقه) روی قفسه سینه قرار داد. پا را نیز نباید بیش از ۱۰ دقیقه در پاشویه خردل گذاشت.

بخش‌های دارویی:

دانه‌ها که از آن روغن گرفته می‌شود.

روش مصرف:

این گیاه جهت مصارف موضعی به صورت ضماد خردل، پاشویه یا حمام به کار برده می‌شود. در موارد نادر نیز از آن به عنوان جزئی از فرآورده‌های ضد رماتیسم و پمادهای قلبی استفاده می‌گردد.

موارد مصرف و اثرات درمانی خردل

از این گیاه به صورت خارجی (ضماد خردل) برای درمان سینه پهلو و التهاب پرده جنب در ریه، سینوزیت، کمردرد و سیاتیک استفاده می‌گردد.

گیاه مزبور (محلول الکلی حاوی ۲ درصد خردل) همچنین به عنوان ضد رماتیسم به کار برده می‌شود.

پاشویه خردل و نیز حمام خردل جهت افزایش میزان گردش خون (در مواردی مانند سردرد و گلوکوم خفیف) و یا تحریک دستگاه قلب و قفسه سینه (سرمازدگی و بیماری‌های عروقی) استفاده می‌گردد.

طب سنتی اسلام و ایران:

پوست صورت را روشن نموده، لکه‌های جلدی و خونمردگی‌های پوست را از بین می‌برد.

در درمان طاسی مفید می‌باشد.

ضماد این گیاه ورم‌های گرم و نیز انواع ورم‌های کهنه را بهبود بخشیده، مخلوط با گوگرد بر روی ناحیه دچار خنازیر گذارده می‌شود.

در تسکین دردهای مفصلی و سیاتیک مفید می‌باشد.

چکاندن آب آن دردهای گوش و دندان را تسکین می‌دهد.

آشامیدن معجون حاوی گرد نرم آن در آب عسل خشونت مزمن نای را از بین می‌برد.

مصرف خردل در درمان تب‌های عود کننده و مزمن مفید است.

در درمان اختناق رحم (هیستری) نافع است.

مقوی جنسی است.

در طب هومئوپاتی این گیاه برای تحریک بخش فوقانی دستگاه تنفسی و نیز دستگاه گوارش به کار برده می‌شود.

موارد منع مصرف:

این گیاه طحال را فرسوده نموده و عطش آور می‌باشد.

در صورت وجود زخم‌های گوارشی و بیماری‌های التهابی کلیه نباید از این گیاه استفاده نمود.

ممکن است به دنبال استفاده خوراکی از این گیاه، به دلیل اثر اسانس خردل که باعث تحریک غشاء مخاطی می‌شود، درد‌های گوارشی (و به ندرت تحریک کلیه) بروز نماید.

گیاه مزبور دارای قدرت ضعیفی جهت حساسیت زایی بوده، در صورت تماس موجب ایجاد آلرژی‌های تماسی می‌گردد.

به علاوه به دلیل اثر زهکشی، مصرف آن در صورت وجود بیماری‌های واریسی و سیاه‌رگی توصیه نمی‌شود.

در صورت تنفس آلیل ایزوتیوسیانات موجود در فرآورده‌های حاوی ضماد خردل، امکان بروز عطسه،سرفه و حملات آسم وجود داشته به علاوه بخار آن موجب سوزش چشم می‌گردد.

استفاده دراز مدت از این گیاه به صورت خارجی یا واکنش‌های بسیار شدید آن روی پوست منجر به ایجاد صدمات پوستی (تشکیل تاول، زخم‌های چرکین و نکروز) می‌شود.

ضماد خردل را می‌بایست در مدت کمتراز ۳۰ دقیقه پاک نمود.

استفاده از این گیاه به وسیله کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود.

مصرف بیش از حد این گیاه به صورت داخلی موجب ایجاد استفراغ، درد معده، اسهال و در موارد شدید خواب آلودگی، ضعف قلب، مشکلات تنفسی و حتی مرگ ناشی از اغما می‌شود.

منابع:

کتاب مرجع گیاهان دارویی (جلد اول)

تألیف و ترجمه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان

یار معجزه‌ای برای پوست شما