آشنایی با خواص دل و قلوه در طب سنتی

دل گوسفند، تقویت‌ کننده‌ی قلب

دل یا همان قلب از بهترین قسمت‌‌های بدن گوسفند و تقریبا گوشت خالص است. مزاج دل، گرم و خشک با حرارت نسبتا زیاد و بسیار پرانرژی است و خوردن آن به سرد مزاج‌ها که دچار ضعف قوا هستند، توصیه می‌‌شود. البته هضم آن برای معده‌های ضعیف کمی مشکل است، برای همین ‌باید در قطعه‌‌های کوچک‌تر بریده شده، با چربی دور قلب کباب و خوب پخته شود و با  فلفل، زیره یا آبلیمو خورده شود. بهترین آن دل پرندگان، مرغ و دل بره است.

خواص

 * دل خوب پخته شده، تقویت کننده‌ی  قلب و رفع خفقان (تپش قلب) است.

* چکاندن خونابه‌ی دل که از کباب کردن بچکد، شب کورى را رفع می‌کند.

قلوه، مضر برای سرد مزاج‌ها

قلوه همان کلیه است که طبع معتدل (در برخی منابع آمده سرد) و رو به خشکی دارد، اما مصرف آن به همه‌ی مزاج‌ها توصیه نمی‌شود، زیرا  هضم سختی دارد و خون ناصالحی تولید می‌‌کند. همچنین برای سرد مزاج‌ها و افراد دارای معده‌ی ضعیف مضر است. قلوه مواد زائد و سریع الفساد دارد و مصلح آن، طبخ یا بریان کردن با پیه‌ی آن، روغن کنجد، نمک، فلفل، دارچین یا سرکه است.

در طب اسلامى خوردن دل و قلوه مکروه است؛ بنابراین توصیه می‌شود فقط برای درمان از آن استفاده شود و کسانی که عادت به خوردن آن ندارند و برای‌شان تجویز نشده، کم بخورند.

بهترین نوع قلوه براى گوسفند جوان و بز است که در همان ساعت ذبح شده باشند و حیوان عطش نداشته باشد.

خواص

* مقوى گرده و کمر است.

* پیه‌ی آن نرم کننده‌ی ورم‌های سخت است.

مغز گوسفند، دیر هضم خوشمزه

مغز جزوی از کله پاچه با مزاج سرد و تر است؛ بنابراین مصرف آن به افراد دارای مزاج سرد و تر توصیه نمی‌شود.

همچنین چون دیر هضم بوده،  زیاده‌روی در آن برای معده مضر است و اشتها را از بین می‌‌برد. از طرفی، خون نسبتا لزج و چربی در بدن تولید می‌کند.

برای بهبود هضم آن به خصوص در سرد مزاجان باید از ادویه‌جات گرم مثل خردل یا دارچین همراه با کمی سرکه یا آبلیمو استفاده شود. همچنین پس از مصرف آن می‌‌توان کمی عسل یا حلوای عسلی میل کرد. اگر کباب شود، هضم آن نسبت به نوع پخته، سخت‌تر خواهد شد ولی در عوض عوارض آن برای معده کمتر است.

خواص

*  تقویت کننده‌ی قوای جنسی است.

* چهره را با طراوت و خوش ‌رنگ می‌کند.

جگر سیاه، مفید برای کم‌خون‌ها

جگر سیاه همان کبد است که مزاج گرم و تر دارد و خون نسبتا زیادی تولید می‌‌کند؛ بنابراین برای مبتلایان به کم‌خونی توصیه می‌‌شود، اما باید بدانید دیر هضم و دفع آن از بدن سخت است به خصوص جگر حیواناتی که با غذاهای صنعتی تغذیه شده و رشد کرده‌اند، زیرا جگر محل ذخیره‌ی سموم و مواد زائد موجود در غذاهاست و سم‌زدای بدن است؛ بنابراین در تهیه‌ی آن باید بسیار دقت کرد.

بهتر است جگر را همراه کمی نمک و دارچین یا زیره و سرکه آماده کرده و سپس کباب کنند. یادتان باشد اگر جگر سیاه در روغن سرخ شود هضم آن بسیار مشکل‌تر می‌شود.

برای اشخاص گرم مزاج نیز خوردن آن جایز است، به شرط آنکه خوب کباب شده باشد. مصلح آن در گرم مزاجان، سرکه و گشینز است.

نکته‌ی بسیار مهم این است که جگر خام یا نیمه پخته (به اصطلاح آبدار) می‌تواند بسیاری از میکروب‌های بیماری‌زا را به بدن انتقال دهد. زنان باردار، دختران جوان و بیماران مبتلا به کم‌خونی مزمن که برای افزایش آهن خون اغلب از جگرهای آبدار استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

خواص

* جگر سياه منبع بسيار غني ويتامين A محسوب می‌شود که از گروه ويتامين‌هاي محلول در چربي است و در سلامت پوست، تقویت بينايي و بالا رفتن مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها نقش بسزايي دارد.

* مصرف متعادل جگر سياه موجب حفظ سلامتي مخاط دستگاه تنفسي- فوقاني و گوش داخلي مي‌شود.

جگر سفید، داروی قدیمی

جگر سفید، در واقع ریه است که پروتئین و چربی آن کمتر از جگر سیاه و گوشت قرمز است، ولی کلسترول آن بیشتر از گوشت گاو است. معمولا جگر سفید را همراه سیرابی و شیردان می‌خورند و در جغور بغور هم از آن استفاده می‌شود. هضم آن سخت است و از قدیم بیشتر به عنوان دارو برای برخی از افراد و در رژیم‌‌های لاغری به جای گوشت تجویز می‌‌شود، چون شخص را چاق نکرده و فقط او را سیر می‌‌کند. امروزه نیز بیشترین کاربرد آن در صنعت فرآورده‌های گوشتی است.

آب پز آن خوب نیست ولی کباب آن اگر قبلا در سرکه خوابانده شده باشد، کم‌ضرر است. جگر سفید بره و بزغاله از سایر انواع آن بهتر است.

خواص

* خوردن آن برای بیمارانی که از خوردن گوشت منع شده‌اند، جایز است؛ اگر به شکل کباب و از قسمت‌های اطراف و بی‌رگ و ریشه‌ی آن مصرف کنند.

* حاوی ویتامین D و E و برای درمان پوکی استخوان مفید است، اگر در مصرف آن اعتدال رعایت شود.

* در گرم مزاجان برای رفع تب و بعضی از اگزماهای ناشی از گرمی مزاج مفید است.

* مانند گوشت به عنوان یک منبع پروتئینی برای رشد بدن و عضلات مفید است.

* مانع خشکی چشم، پوست و شب‌کوری می‌شود.

توصیه: جگر سفید به دلیل آن که نایژه‌ها و کیسه‌های هوایی زیادی دارد، باید حداقل دو ساعت داخل آب بجوشد تا بافت داخلی آن کاملا پخته شود.

خوئک، افزایش دهنده‌ی کلسترول!

خوش گوشت یا خوئک بافتی شبیه چربی است و به لوزالمعده‌ی حیوان گفته می‌شود؛ غده‌ای که کار ترشح انسولین و تنظیم قند خون را به عهده دارد. خوئک به دلیل آن که پرچرب است، بسیار لذیذ بوده و در آقایان طرفداران زیادی دارد. خوئک علاوه بر دارا بودن چربی ترانس و کالری زیاد، به شدت کلسترول را بالا برده و حاوی مقداری پتاسیم است؛ برای همین حکمای طب سنتی و متخصصان طب جدید مصرف آن را توصیه نمی‌کنند.

طحال نخورید!

طحال عضوی سیاه رنگ و نزدیک معده است که با توجه به حرام بودن آن معمولا دور انداخته شده و مصرف نمی‌شود. سودازا است و به همین دلیل عوارض زیادی برای بدن دارد و در صورت خورده شدن، خونی  بسیار غلیظ و پر از سودا تولید خواهد کرد. مصرف آن احتمال بروز انواع توده‌‌ها، موهای زائد، اختلالات عصبی، لک‌‌های پوستی و سرطان را در بدن افزایش می‌دهد.

چشم

گوشت سر گوسفند، بناگوش و چشم، گوشتی بسیار لطیف با مزاج گرم و تر دارد که  هضم آن  آسان و مفید است و مصرف آن به افرادی که قوه‌‌‌ی ‌هاضمه‌ی قوی ندارند، توصیه می‌‌شود.

زبان

زبان گوسفند انباشته از چربى بوده و منبع ویتامین‌هاى B به ویژه ۱۲B  است.

مضرات

*دل و قلوه در مقایسه با جگر سفید و سیاه، بافت سفتی دارند و کباب شده‌ی آن‌ها بسیار خوشمزه است. میزان کلسترول دل و قلوه نیز مانند جگر سیاه و بالاتر از گوشت قرمز و حاوی چربی خطرناک ترانس است؛ بنابراین برای بیماران قلبی- عروقی، مبتلایان به نقرس، آن‌هایی که اسید اوریک و کلسترول خون‌شان بالاست، مبتلایان به نارسایی کلیوی، بیماری‌های مفصلی و آرتریت روماتوئید دارند، منع مصرف دارد.

* بسیارى از امعا و احشاى یاد شده انباشته از کلسترول‌اند و زیاده‌روی در مصرف آن‌ها برای بدن مضر هستند.

* جگر سیاه ممکن است سمومی را در خود پنهان کند که برای بدن خطرناک هستند، بنابراین در خرید آن دقت کنید.

برگرفته از سایت مجله نیک ونو