سرخارگل؛ دشمن درجه یک ویروس‌ها

نام‌ها:
نام فارسی: سرخارگل

نام علمی: Echinacea

نام انگلیسی: Asteraceae

نام‌های دیگر:

Sampson Root, Rudbeckia, Red Sunflower, Purple Coneflower, Hedgehog, Black Sampson

معرفی:
گل و میوه: کلاپرک‌ها بزرگ، منفرد و دارای گل‌های زبانه‌ای گسترده بوده، در انتهای دمگل آذین‌ها قرار دارند. گل‌ها قرمز فام و گاه سفید هستد. گل‌های زبانه‌ای به طول حدود ۳ سانتی‌متر و معمولاً سترون می‌باشند.

برگ‌ها، ساقه و ریشه: گیاهانی علفی، چندساله به ارتفاع تا ۴۵ سانتی‌متر، دارای برگ‌های تنک، بزرگ، منفرد، متقابل یا متناوب، سرنیزه‌ای تا خطی می‌باشند. برگ‌ها به طول ۷/۵ تا ۲۰ سانتی متر، واجد سطح زبر، حاشیه کامل و دمبرگ باریک هستند. ویژگی‌ها: مزه کمی‌شیرین و سپس تلخ بوده، نوعی احساس سوزش را روی زبان باقی می‌گذارد. سرخارگل اندکی معطر است.

رویشگاه:
E.pallida و E.purpurea در مرکز و شرق ایالات متحده رویش داشته، در اروپا کاشته می‌شوند.

پراکنش در ایران: برخی گونه‌های سرخارگل در بعضی از نقاط کشور به صورت کاشته شده یافت می‌گردد.

فرآورده‌ها:
فرآورده E.purpurea شامل بخش‌های هوایی تازه جمع آوری شده در فصل گلدهی و همچنین بخش‌های زیرزمینی تازه یا خشک جمع آوری شده در فصل پاییز می‌باشد. فرآورده E.pallida شامل بخش‌های هوایی تازه یا خشک شده در فصل گلدهی است. فرآورده‌های E.angustifolia، ریشه‌های تازه یا خشک شده و نیز بخش‌های هوایی گلدار تازه یا خشک شده می‌باشد.

برای تهیه چای از ریشه ‌سرخارگل می‌بایست نصف قاشق چایخوری از ریشه خرد شده را در آب جوش ریخته، پس از ۱۰ دقیقه آن را صاف کرد.

برای درمان سرماخوردگی‌ها می‌بایست یک فنجان چای تازه دم گیاه را چندین بار در روز نوشید.

بخش‌های دارویی:
بخش‌های دارویی بر حسب گونه مورد استفاده شامل ریشه، برگ و گیاه کامل در مراحل مختلف رشد می‌باشند.

اشتباهات:
ریشه و گیاه E.purpurea،E.pallida و E.angustifolia هریک مصارف درمانی خاص خود را دارند و ممکن است به اشتباه یا از روی تقلب، Parthenium integrifolium با آن‌ها مخلوط شده باشد.

موارد مصرف و اثرات درمانی سرخارگل
اندام‌های هوایی E.purpurea
سرماخوردگی معمولی.
سرفه / برونشیت
تب و سرماخوردگی.
عفونت‌های دستگاه ادراری.
التهاب دهان و گلو.
استعداد ابتلا به عفونت.
زخم‌ها و سوختگی‌ها.
از اندام‌های هوایی سرخارگل جهت مصارف خوراکی به عنوان داروی کمکی برای مداوای سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های مزمن دستگاه تنفسی و بخش تحتانی دستگاه ادراری استفاده می‌گردد. داروی مزبور همچنین به صورت موضعی برای درمان زخم‌های دیرجوش و جراحات مزمن به کار برده می‌شود.
ریشه E.purpurea:
از ریشه این گیاه برای درمان عفونت‌های حاد و مزمن دستگاه تنفسی (عفونت‌هایی با منشاء باکتریایی و ویروسی) استفاده می‌شود.
درمان استعداد ابتلاء به عفونت به دلیل کاهش موقتی مقاومت عمومی‌ بدن، توسط ریشه این گیاه.
همچنین از ریشه سرخارگل در درمان لوکوپنی پس از پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و همچنین داروی حمایتی در شیمی‌درمانی ضدعفونت استفاده می‌شود.
ریشه E.pallida:
تب و سرماخوردگی.
از ریشه این گیاه به عنوان داروی مکمل، جهت مداوای عفونت‌های شبه آنفولانزا استفاده می‌شود.
اندام‌های هوایی و ریشه E.angustifolia:
در طب سنتی بومیان آمریکا، گیاه مزبور به صورت خارجی جهت درمان سوختگی‌ها، آماس گره‌های لنفاوی و گزش حشرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین به صورت داخلی جهت تسکین سردرد، معده درد، سرخک، سرفه و سوزاک مصرف می‌گردد.
از آن جهت درمان مار گزیدگی استفاده می‌شود.
امروزه از این گیاه جهت پیشگیری و درمان عفونت‌های آنفلونزایی، مسمومیت عفونی و سرماخوردگی‌های عفونی خفیف تا متوسط استفاده می‌گردد.
همچنین به صورت خارجی جهت درمان زخم‌های دیرجوش و التهاباتی از قبیل آبسه‌ها و زخم‌های پا مصرف می‌شود.
موارد منع مصرف:
به دلیل امکان فعال‌سازی توده‌های خود ایمن و سایر پاسخ‌های ایمنی بسیار شدید، در صورت وجود بیماری‌هایی مانند مولتیپل اسکلروز(Multiple Scleros = MS)، لوکوزیس، بیماری‌های بافت کلاژن، ایدز یا عفونت HIV و دیگر بیماری‌های خودایمنی نمی‌بایست از این گیاه استفاده نمود.
افراد مستعد ابتلا به آلرژی، به ویژه آلرژی نسبت به اعضای خانواده (Asteraceae)Compositae نمی‌بایست از اشکال تزریقی این گیاه استفاده نمایند.
مصرف سرخارگل در دوران بارداری ممنوع است.
منابع:
کتاب مرجع گیاهان دارویی (جلد اول)
تألیف و ترجمه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان

برگرفته از سایت مفید طب