شیر مادر، کامل‌ترین غذای دنیا
یكی از نعمت‌های بزرگ خداوند مهربان و نمونه‌ای آَشكار از لطف و عنایت او به انسان به‌ویژه در آغاز زندگی، نعمت گرانقدر شیر مادر است. شیر مادر به دلیل تركیب مخصوص و متناسب با نیاز طفل و بهره‌مندی از مواد ایمنی‌بخش، همچون سپر و جنگ‌افزاری كودك را در برابر عوامل بیماری‌زای محیطی، مقاوم و پرتوان نگه می‌دارد و با خصوصیت استثنایی خود، ضامن تامین و حفظ سلامت جسمی – روانی كودك است و در عین حال در تامین تندرستی مادر نیز موثر است. در نهایت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در سلامت و نیكبختی جامعه نیز نقش دارد. یك غذای بی‌نظیر، یك داروی شفابخش و یك اكسیر بی‌مانند است. فواید شیر مادر را از چند جنبه می‌توان مورد بررسی قرار داد كه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌كنیم.
ارتقای سیستم ایمنی
شیر مادر حاوی مواد مفید و مغذی است كه به عنوان اولین و مهم‌ترین اقدام ایمن‌سازی برای حفاظت كودك ضدبیماری‌های عفونی استفاده می‌شود.
شیر مادر فقط زمینه‌ساز سلامت كودك در دوره‌ی شیرخواری نیست، بلكه مطالعات نشان می‌دهد كه کسانی كه در دوران شیرخواری شیر مادر خورده‌اند، در دوران سالمندی بیش از آنان كه از این نعمت خدادادی محروم بوده‌اند، از سلامت دستگاه قلب و عروق برخوردار خواهند بود و افزایش چربی و كلسترول در خون آن‌ها كمتر از كسانی است كه طفولیت آن‌ها با محرومیت از شیر مادر سپری شده است.
تاثیر بر هوش و روان
تغذیه با شیر مادر، رابطه‌ی عاطفی بین مادر و فرزند را افزایش می‌دهد و اثر مطلوبی بر رشد روانی و عاطفی شیرخوار دارد؛ تاحدی‌كه كودكان تغذیه شده با شیر مادر از امنیت روانی بیشتری برخوردارند.
شیر مادر تنها دارویی است كه ضریب هوشی را تا هشت واحد افزایش می‌دهد. به نظر می‌‌رسد كودكانی كه شش ماه یا بیشتر از شیر مادر تغذیه می‌كنند، از بیشترین بهره‌ی هوشی برخوردارند. متخصصان می‌گویند تماس عاطفی كه حین شیردادن شكل می‌گیرد، احتمالا در افزایش ضریب هوشی نقش دارد ولی احتمالا نقش اصلی به عهده‌ی اسیدهای چرب است كه در تكامل مغزی نقش خود را ایفا می‌كنند.
محافظت در مقابل ایجاد آلرژی
نتایج چند مطالعه نشان می‌دهد شیر دادن شش ماه یا بیشتر به نوزاد احتمال بروز حساسیت تنفسی یا غذایی را در او كاهش می‌دهد. تغذیه به خصوص با شیر مادر حداقل در چهار ماه اول زندگی احتمال ابتلا به آسم را در سنین شش سالگی كاهش می‌دهد.
جلوگیری از ابتلا به دیابت
تغذیه با شیر مادر بیش از شش ماه خطر ابتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین (نوع ۱) را كاهش می‌دهد.
اهمیت شیر دادن از منظر کلام الهی
الف. آیه‌ی ۱۵ سوره‌ی احقاف: «به انسان نیكی كردن به پدر و مادرش را سفارش كردیم. مادرش او را با ناراحتی حمل كرده و با ناراحتی زایید، دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سی ماه است.»
ب. آیه‌ی ۱۴ سوره‌ی لقمان: «و ما به انسان درباره‌ی پدر و مادرش سفارش كردیم. مادرش او را با زحمت حمل كرد و دوران شیرخوارگی او در دو سال پایان می‌یابد.»
ج. آیه‌ی ۶ سوره‌ی طلاق: «اگر زنان مطلقه برای شما فرزند را شیر دهند، پاداش آن‌ها را بپردازید. (درباره‌ی فرزندان، كار را) مشاوره‌ی شایسته انجام دهید و اگر به توافق نرسیدند، زن دیگری شیردادن آن بچه را به عهده گیرد.»
اهمیت و ثواب شیر دادن از نگاه پیامبر و ائمه‌ی اطهار(ع)
پیامبر اكرم (ص) فرمود: «برای كودك هیچ شیری بهتر از شیر مادرش نیست.
خداوند متعال روزی كودك را در دو سینه قرار داده، در بخشی از آن آب و در بخشی دیگر غذای او را و از هنگامی كه مادر، فرزند را به دنیا می‌آورد، به تناسب نیاز هر روز بچه، روزی متناسب آن روز او را مقدر فرموده است.
آیا شما بانوان خشنود نمی‌شوید وقتی یكی از شما از همسر خود، در حالی كه او از شما راضی است باردار شود. ثواب كسی را دارد كه روزها روزه بگیرد و شب‌ها برای عبادت خدا به پا خیزد و هنگامی كه زایمان كند، هر جرعه شیر او که درآید و هر بار كه سینه‌ی او مكیده شود، برای هر جرعه و هر مكیده شدن سینه ثوابی است و اگر برای شیر دادن و مراقبت از كودك شیرخوار، شبی بیدار شود، پاداشی برای او معادل آزاد‌كردن هفتاد بنده در راه خداست.»
امام علی (ع) فرمود: «كودك با هیچ شیری تغذیه نمی‌‌شود كه به اندازه‌ی شیر مادر خویش مبارك و با بركت باشد.»
امام جعفر صادق (ع) فرمود: «حد واجب شیر دادن ۲۱ ماه است و به هر میزان كه از ۲۱ ماه كمتر به كودك شیر داده شود، شیر دهنده كمتر از حد لازم شیر داده و اگر بخواهد دوره‌ی شیردهی را كامل کند، پس لازم است دو سال تمام شیر بدهد. آن‌چه كمتر از این مدت شیر داده شود، ستمی است كه بر كودك رفته است.
زن در دوران بارداری و زاییدن و شیردادن اجر مجاهد در راه خدا را دارد و اگر در این میان بمیرد، برای او اجر شهید است.
وقتی زنی باردار شود در ثواب مانند سرباز روزه‌داری است كه جان و مال بر كف در راه خدا جانبازی می‌كند. وقتی زایمان كرد اجر او آن‌چنان زیاد است كه به حساب نمی‌آید و هنگامی كه كودك را شیر می‌دهد، هر مرتبه مكیده شدن سینه‌ی او معادل با آزاد كردن بنده‌ای از نسل حضرت اسماعیل(ع) پاداش دارد و آن گاه كه از شیر دادن فراغت حاصل می‌كند، فرشته‌ای به پهلوی او می‌زند و می‌گوید عملت را برگیر كه خدا گناهانت را آمرزید.»
اهمیت شیر دادن از دیدگاه فقه اسلامی
در تمام كتب فقهی، كمابیش موضوع شیر مادر (آغوز)، ضرورت صیانت و پاسداری از سلامت كودك شیرخوار و تاكید بر شیر دادن یا دادن آغوز به كودك به‌عنوان صیانت از سلامت او مورد بحث قرار گرفته است.
– حق شیردادن در درجه‌ی اول با والده یا بانویی كه كودك را به دنیا آورده و متقابلا كودك نیز در درجه‌ی اول حق بهره‌مندی از شیر مادر خود را خواهد داشت. حق حضانت كودك در دوران شیرخواری با مادر است.
– مادر می‌تواند برای شیر دادن، طلب هزینه كند.
– پدر و سرپرست كودك برای بهره‌مند ساختن كودك از شیر مادر مسوولیت دارند.
– طول مدت شیر دادن كامل ۲۴ ماه هلالی، دو سال كامل است.
– حداقل مدت شیر دادن برای كودكی كه دوران ۹ ماه زندگی جنینی را به پایان برده، ۲۱ ماه است.
– هنگام از شیر گرفتن، مشاوره و گفت‌وگو برای چگونگی انجام این كار به‌نحوی كه زیانی متوجه كودك و سلامت او نشود، ضروری است.
– مساله‌ی شیر دادن كودك بسیار مهم و لازم است. در چنین امر مهمی تقوای خدا پیشه كنند و امر و نهی او را مراعات کنند.
– مناسب‌ترین غذا برای كودك شیر مادر خود اوست، حتی اگر نوزاد نارس متولد شده باشد.
– یكی از دلایل ضرورت رعایت حقوق مادر، حقی است كه مادر به دلیل شیر دادن به كودك دارد.
– شیر دایه با شرایط ویژه، موجب پیوند خویشاوندی رضاعی میان شیر دهنده و نیز همسر شیر دهنده و شیرخوار و بستگان آن‌ها می‌شود.
– در دوران شیرخوارگی، جایگاه مناسب كودك شیرخوار، آغوش مادر یا كنار اوست.
برگرفته از سایت مجله نیک و نو
بیشتر بخوانید
