بسباسه، بزبار
چارگون و به فارسی بزباز و به هندی جاوتری نامند؛ پوست زیرین پوست خشبی(چوب درشت) جوز بوا است که بر بالای پوست صلب صدفی آن پیچیده می‌باشد و بهترین آن اشقر(رنگ سرخ مائل به سفیدی) مائل به سرخی تندبوی تند طعم ضخیم تازۀ آن است که با اندک قبضی باشد.
طبیعت آن در دوم گرم و خشک و گویند در اول گرم و در دوم خشک و اول اصح است و با قوت قابضه و حرارت ملطفه و جوهر ارضیۀ غالبه است.
خواص عمده آن به عنوان مقوی معده و کبد و مخصوصاً در سرد مزاجان قوای آن ها را تأمین می نماید بسیار هاضم و خوشبو کننده دهان و باز کننده گرفتگی های مجاری و خشک کننده رطوبات و بادشکن و اعضاء داخلی سخت شده را نرم می کند. ضیق(کمی) ادرار حاصل از سردی و رطوبت و خونریزی لثه و زخم معده را درمان می نماید. اسهال کهنه و دستگاه های تنفسی را پاک ساخته و درد سپرز را برطرف و رحم را تقویت می سازد. در ترکیب با داروهای مناسب دیگر سردردهای سرد و مرطوبی را که از نفخ به وجود می آید درمان و تعریق را خوشبو می سازد.
افعال و خواص دیگر آن:مفرح و مقوی معده و کبد و باه و منعظ و زیاد کننده منی خصوصاً در بارد المزاج[۱] و هاضم و خوشبو کننده دهان و مفتح سدد و مجفف[۲] رطوبات و محلل ریاح و صلابت باطنی و خارجی غلیظ و جهت سلس البول[۳] حادث از برودت و رطوبت و سحج[۴] و نفث الدم[۵] و قرحه امعاء و جلب رطوبت سینه و شش و اسهال کهنه و درد سپرز و منع ریختن فضلات به معده ضعیف و از بین رفتن رطوبت آن و تقویت رحم و خوشبوئی آن و سعوط[۶] آن به آب گرم و یا روغن بنفشه جهت درد سر بارد و رطب حادث از ریاح[۷] غلیظه و طلای آن بر سر جهت درد سر و شقیقه و صرع می باشد.
[۱] سرد مزاج
[۲] خشک کننده
[۳] بی ارادی ادرار
[۴] بیماری که از خزاش روده بهم رسد
[۵] خونی که ظاهر شود در دهان
[۶] دارو به بینی ریختن
[۷] باد
منبع
مخزن الادویه، تألیف مرحوم سید محمد حسین عقیلی علوی خراسانی شیرازی
برگرفته از سایت www.peykshafa.ir
بیشتر بخوانید
