برگ بو،ادویه ای فراموش شده

ایران کشور گیاهان دارویی مختلف و ادویه‌های رنگارنگ است‌. ادویه‌هایی که شاید بسیاری از ما، نام‌شان را فراموش کرده‌ایم یا از خواص مفید‌شان بی‌خبریم. برگ بو‌، گیاهی است که رایحه‌ی مطبوعی دارد؛ یکی از برگ‌هایی است که به عنوان چاشنی در آشپزی استفاده می‌شود و از زمان‌های خیلی دور به خوبی شناخته شده است.
گیاه شناسی
درخت برگ بو، بومی آسیای صغیر است و از آن‌جا به همه‌ی مناطق مدیترانه‌ای و قسمت‌های دیگر آسیا برده شده است. برگ بو یک درخت بلند، مخروطی و همیشه سبز است که تا ۹ متر ارتفاع دارد. گل‌های‌ آن زرد یا سفید مایل به سبز و ستاره‌ای شکل و میوه‌های آن، سبز تیره تا بنفش رنگی است. برگ‌های ضخیم و چرمی این گیاه بیضی شکل، براق و سبز تیره هستند و طول هر یک از آن‌ها ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر است.
برگ بو، دارای عطر مطبوعی است و به غذا شیرینی می‌دهد. برگ‌های این گیاه بسیار معطر هستند و می‌توان آن‌ها را ماه‌ها نگهداری کرد. از میوه‌های خشک شده‌ی این گیاه هم می‌توان به عنوان یک چاشنی در غذاها استفاده کرد. برگ‌هاي معطر برگ بو در بسياري از کشورهاي مرکز و جنوب اروپا به طور وسيع جهت عطر و طعم انواع غذاها، از جمله سوپ، غذاهاي گوشتي و همراه با ماهي مصرف مي‌شود. همچنين از آن در کنسرو خيارشور، ماهي ساردين و سرکه به عنوان عطر و طعم‌ دهنده استفاده مي‌کنند. در کتاب‌های طب سنتی از این گیاه با نام «غار» یاد شده است و به دانه‌ی آن نیز «حب الغار» گفته می‌شود. این گیاه دارویی بومی ایران نیست و گفته می‌شود در زمان قاجار به ایران وارد و کاشته شد. پس از آن به دنبال سازگاری با آب و هوا در مناطقی مثل شمال کشور و استان فارس به خوبی پرورش یافته است.
طبیعت
مزاج آن گرم و خشک در دوم و مغز میوه‌ی آن گرم‌تر از برگش است. روغن آن نیز گرم‌تر از سایر اجزا و گرم‌تر از روغن گردوست.
ترکیبات شیمیایی
میوه‌ی این درخت، اسانس روغنی فرار و اسید لوریک دارد. اسید لوریک از اسیدهای چرب است که به شکل متبلور سفید در می‌آید. در برگ‌های خشک برگ بو نیز از ۳-۱ درصد اسانس روغنی فرار بسیار معطر وجود دارد که از طریق تقطیر می‌توان آن را استخراج کرد.
خواص درمانی
– محلل، نشاط‌آور، مقوي، مدر و پادزهر برخی سموم است (خصوص حب آن).
– روغن مالی با روغن آن جهت درد اعصاب، رفع خستگی و کوفتگی مفید است.
– مزمزه‌ی جوشانده‌ی برگ آن در دهان، برای کاهش درد دندان به کار می‌رود.
– خوردن دانه‌ی آن جهت تحلیل نفخ، دل پیچه و قولنج شکم به کار می‌رود، اما باید مراقب میزان مصرف آن بود.
– آشامیدن جوشانده‌ی برگ آن بیش از مقدار مناسب، باعث ایجاد استفراغ می‌شود.
– نشستن در جوشانده‌ی برگ آن جهت گرم کردن کلیه، مثانه و رحم مفید است.
– روغن مالی با روغن آن جهت درد مفاصل، اعصاب و درد کمر بسیار موثر است.
– اسانس برگ بو يکي از پرمصرف‌ترين اسانس‌ها در رايحه درماني و يکي از مناسب‌ترين اسانس‌ها براي ماساژ سيستم لنفاوي است.
– برگ بو یک آنتی اکسیدان طبیعی قوی است که با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کند.
– این گیاه منبع بسیار خوبی از فولات است. فولات برای تولید DNA مورد نیاز است و در صورتی که مصرف آن قبل از وقوع بارداری شروع شود، می‌تواند به جلوگیری از نقص نخاعی جنین کمک کند.
– برگ‌های این گیاه منبع بسیار خوبی از ویتامین A هستند که برای سلامت قوه‌ی بینایی ضروری است. این ویتامین برای سلامت پوست و غشاهای مخاطی هم ضروری است. ویتامین A می‌تواند از سرطان‌های ریه و حفره‌ی دهان هم جلوگیری کند.
– این ادویه منبع خوبی از ویتامین‌های مختلف گروه B از جمله نیاسین، پیرودوکسین، پانتوتنیک اسید و ریبوفلاوین است. ویتامین B کمپلکس به تولید آنزیم‌ها، عملکرد دستگاه عصبی و تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند.
– این ادویه‌ی خاص، منبع خوبی از مواد معدنی همچون مس، پتاسیم، کلسیم، منگنز، آهن، سلنیوم، روی و منیزیم است. پتاسیم جز مهمی از مایعات سلولی و بدن را تشکیل می‌دهد و به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک می‌کند.
– برگ و میوه‌های این گیاه، خواص درمانی بسیاری دارند. آن‌ها قابض، ادرارآور و اشتها‌آور هستند.
– دمنوش برگ و میوه‌ی این گیاه برای تسکین درد معده، رفع نفخ و درد قولنج استفاده می‌شود.
– اسید لاریک (نوعی اسید چرب مفید) موجود در برگ بو، دفع کننده‌ی حشرات است.
– از ترکیبات موجود در روغن فرار برگ بو برای درمان آرتروز، درد عضلانی و علایم برونشیت و آنفلوانزا استفاده می‌شود.
کاربردهای برگ بو در آشپزی
برگ‌های براق و سبز تیره‌ی این گیاه را می‌توان به صورت تازه مصرف کرد. با این حال، بهترین کار این است که این برگ‌ها را چند روز در سایه نگه دارید تا خشک شوند و تلخی آن‌ها از بین برود. این برگ‌های خشک شده عطر خود را حفظ می‌کنند.
اگر در غذای خود از برگ بو استفاده کرده‌اید، قبل از خوردن آن، برگ را خارج کنید. برگ بو بافت چرمی دارد و نمی‌توان آن را جوید یا بلعید. علاوه بر این، عطر بسیار تندی دارد که مانع خوردن آن می‌شود. می‌توان از برگ‌های خشک شده‌ی آن دمنوش درست کرد.
می‌توانید از برگ بو برای معطر کردن غذاهای دریایی، مرغ، گوشت قرمز، برنج یا غذاهای گیاهی استفاده کنید.
عوارض جانبی
– قبل از خوردن غذا، باید برگ بو را از آن خارج کنید، زیرا می‌تواند باعث بریدگی زبان یا آسیب به مجاری گوارشی شود.
– زنان باردار نباید زیاد از برگ بو استفاده کنند زیرا ترکیبات شیمیایی موجود در آن می‌تواند باعث سقط جنین شود.
– لازم است برگ خشکیده‌ی آن را به صورت درسته و کامل در غذا بیندازید و پیش از سرو غذا آن را از ظرف خارج کنید.
– استفاده‌ی زیاد از این گیاه (بیش از چند برگ در غذا) ایجاد مسمومیت می‌کند.
– بعضي از افراد نسبت به آن حساسيت دارند و حتي ممکن است در اثر تماس با برگ آن دچار درماتيت‌هاي پوستي شوند.

برگرفته از سایت مجله نیک و نو