مديريت و ساماندهى بدن
و كذلك يمسح الموضع الّذي يفصد بدهن، فانّه يقلّل الألم. و كذلك يليّن المشراط و المبضع بالدّهن، و يمسح عقيب الحجامة، و عند الفراغ منها يليّن الموضع بالدّهن.
همچنين به هنگام فصد نيز بايد موضع را با روغن چرب نمود. اين كار باعث كاهش درد مى‌شود. چرب كردن تيغ براى انجام حجامت و نيز چرب كردن موضع حجامت پس از اتمام آن مناسب است.
و لينقط على العروق اذا فصدت شيئا من الدّهن، كيلا تلتحم فيضرّ ذلك المقصود. و ليعمد الفاصد أن يفصد من العروق ما كان فى المواضع القليلة اللّحم، لأنّ في قلّة اللّحم من فوق العروق قلّة الألم.
در هنگام فصد مى‌بايست چند قطره روغن روى رگ چكانده شود تا رگ مورد نظر از نگاه فصّاد پنهان نگردد و موضع شكاف، به هنگام فصد به هم برنيايد و هدف از فصد را زيان وارد نسازد. [موضوع ديگرى كه فصّاد بايد دقت كند، انتخاب موضع فصد است.]فصّاد بايد رگ را در محل‌هاى كم‌گوشت (كم عضله) فصد كند؛ زيرا كم بودن عضله موجب كم شدن درد مى‌گردد.
[قسمت‌هاى كم‌گوشت بدن، دردش كمتر است، چون كمى عضله روى رگ سبب كاهش درد مى‌شود].
و أكثر العروق ألما اذا كان الفصد فى حبل الذّراع، و القيفال (لأجل كثرة اللّحم عليها) فأمّا الباسليق، و الأكحل فانّهما أقلّ ألما فى الفصد اذا لم يكن فوقهما لحم.
فصد رگ حبل الذّراع [رگى كه همچون ريسمان از بالاى بازو به پايين كشيده شده است]و رگ قيفال [وريدى كه روى مرفق آشكار مى‌شود]از دردناك‌ترين فصدها است؛ (زيرا ارتباط اين دو رگ با گوشت و بافت عضلانى روى آن، بيشتر است) [و اتصال و پيوندى محكم با عضله و ماهيچه و پوست دارند]، ولى فصد رگ باسليق [سياهرگى كه هميشه روى مرفق پيداست]و رگ اكحل درصورتى‌كه روى آن‌ها را گوشت و عضله نگرفته باشد، كمترين درد را دارد.
و الواجب تكميد موضع الفصد بالماء الحارّ، ليظهر الدّم، و خاصّة فى الشّتاء فانّه يليّن الجلد، و يقلّل الألم، و يسهّل الفصد.
لازم است محلى را كه مى‌خواهند فصد كنند با آب گرم كمپرس كنند تا جريان خون سريع و خون در سطح رگ آشكار شود به ويژه در زمستان، اين شست‌وشو [كه به منظور گرم كردن موضع فصد به عمل مى‌آيد]ضرورى است؛ چه اين عمل، پوست را نرم و درد را كم و فصد را آسان مى‌سازد.
و يجب في كلّ ما ذكرنا من اخراج الدّم، اجتناب النّساء قبل ذلك باثنتى عشرة ساعة. و يحتجم في يوم صاح، صاف، لا غيم فيه، و لا ريح شديدة. و ليخرج من الدّم بقدر ما يرى من
تغيّره. و لا تدخل يومك ذاك الحمّام، فانّه يورث الدّاء. و اصبب على رأسك و جسدك الماء الحارّ، (و لا تفعل ذلك من ساعتك) .
لازم است قبل از هر نوع خارج كردن خون، مدت دوازده ساعت از مقاربت و مباشرت با زنان اجتناب شود. حجامت بايد در روزى باشد كه آسمان صاف و هوا، آرام و بدون ابر است و باد شديدى نمى‌وزد [وقتى آرامش مزاج احساس شد]، مقدار خونى كه خارج مى‌شود بايد به اندازه‌اى باشد كه حالت آن تغيير يابد [خون‌گيرى آغاز و به ميزان ضرورت، خون خارج گردد]. در روزى كه حجامت مى‌كنى به حمام نروى، كه مورث درد و بيمارى است [زيرا حمام به دنبال حجامت، بيمارى‌هايى به وجود خواهد آورد، ولى پس از گذشت چند ساعت از حجامت مى‌توانى حمام بگيرى]. و آب گرم بر سر و بدنت بريز (البته نه در همان ساعت اول حجامت) .
و ايّاك و الحمّام اذا احتجمت، فانّ الحمّى الدّائمة تكون منه. فإذا اغتسلت من الحجامة، فخذ خرقة مرعزّىّ فألقها على محاجمك، أو ثوبا ليّنا من قزّ، أو غيره. و خذ قدر الحمّصة من الدّرياق الأكبر (فاشربه، و كله من غير شرب ان كان شتاء، و ان كان صيفا فاشرب الإسكنجبين العنصلىّ) فانّك اذا فعلت ذلك فقد أمنت من اللّقوة، و البهق، و البرص، و الجذام باذن اللّه تعالى.
از رفتن به حمام پس از حجامت بپرهيز كه موجب تب دائم مى‌گردد. پس از شست‌وشوى محل حجامت، پارچه‌اى نرم يا ابريشمين روى محل حجامت بگذار، يا لباسى نرم يا ابريشمين بپوش. در زمستان پس از حجامت به اندازۀ يك نخود از ترياق اكبر (نسخه‌هاى گوناگون دارد) بخور [ترياق، پادزهر، معجونى است مركّب از داروهاى مسكّن و مخدّر كه به عنوان ضد درد و ضد سموم مختلف از جمله ضد زهرمار به كار مى‌رود. ترياق واژه‌اى يونانى است و معناى آن ماده‌اى كه نافع براى درمان گزش جانوران سمّى است. در ترياق اكبر يا كبير يا ترياق فاروق، بيست و هفت داروى گياهى وجود دارد]و در تابستان پس از حجامت، سكنجبين عنصلى [پياز صحرايى كه از آن شربت معتدل و مفرّحى تهيه شود]مصرف كن. اگر به اين دستور عمل كنى، از لقوه و رعشۀ[دست و صورت]و بهق و برص [لك و پيس]و جذام [بيمارى‌هاى پوستى و سرطان]به اذن خداوند متعال در امان خواهى بود.
و مصّ الرّمّان الأمليسيّ فانّه يقوّى النّفس و يحيى الدّم. و لا تأكلنّ طعاما مالحا بعده بثلثى ساعة فانّه يعرض منه الجرب. و ان كان شتاء افكل الطّياهيج اذا احتجمت، و اشرب عليه من ذلك الشّراب الّذي و صفته لك.
و نيز آب انار ترش و شيرين (ملس) را از درون آن به حالت مكيدن بنوش كه نفس را تقويت و خون را بازسازى و احيا مى‌كند. تا سه ساعت پس از حجامت از غذاى شور پرهيز كن! زيرا ممكن است به بيمارى جرب مبتلا شوى. [اگر اين پرهيز رعايت نشود بعيد نيست كه انسان حجامت كرده و فصد شده به بيمارى”جرب”(جوش‌هاى كوچك پوستى همراه با خارش شديد) دچار شود]. و اگر در فصل زمستان بود، پس از حجامت، از خوردن تيهو دريغ مكن [خوراك مناسب اين فصل را كه از گوشت تيهو تهيه مى‌شود، ميل كن]. [تيهو پرنده‌اى از دستۀ كبك‌هاست، ولى از آن كوچك‌تر و گوشتش خوشمزه است. در طب قديم، گوشت تيهو را براى تقويت بيمارانى كه در دوران نقاهت به سر برده و براى درمان ضعف احشاء توصيه مى‌كردند و مورد استفاده قرار مى‌دادند.
مخزن الادويه، ص ٢٨۵ ]و از همان شراب حلال (نوشابۀ پاكيزه‌اى) كه برايت وصف نمودم بنوش.
و ادهن موضع الحجامة بدهن الخيريّ، و ماء ورد، و شىء من مسك . و صبّ منه على هامتك ساعة تفرغ من حجامتك. و أمّا فى الصّيف، فاذا احتجمت فكل السّكباج و الهلام و المصوص و الخامير. و صبّ على هامتك دهن البنفسج، و ماء ورد، و شيئا من كافور . و اشرب من ذلك الشّراب الّذي و صفته لك بعد طعامك. و ايّاك و كثرة الحركة، و الغضب، و مجامعة النّساء يومك ذاك.
سپس محل حجامت، را با روغن شب‌بو و گلاب حاوى مشك بيالاى [روغن گل شب‌بو يا خيرى تعريب هيرى، همان شب‌بو مى‌باشد كه بوى آن در شب پخش مى‌شود و همان خزامى يا اروانه و مادربوى است و انواعى هفت‌گانه دارد، عقيلى خراسانى مى‌گويد: خيرى محلّل، ملطّف و مدرّ و جذّاب از عمق بدن و مسكّن است. مخزن، ص ٢٠٣ ]و سپس بر سر و رويت مقدارى گلاب همراه با مشك بپاش و ساعتى پس از حجامت بياساى! [مشك يا مشگ، ماده‌اى است قهوه‌اى رنگ، بسيار خوشبوى كه در نافۀ آهوى ختن قرار دارد، شادى‌آور است و براى چشم و دماغ فايده دارد
(اغراض الطّبيّه، ص ٢٧۶ )]. در فصل تابستان، اگر عمل حجامت انجام شود، خوراك سكباج [آشى كه از سركه و گوشت و بلغور و ميوۀ خشك و سبزى پزند، (سركه با) آش سركه؛ سكبا از سك به معنى سركه و با به معنى آش تركيب شده است. (برهان، ص ١١۵١ )]. هلام [طعامى كه از گوشت گوساله تهيه كنند]. و مصوص [مرغ بريان كرده كه از ادويۀ گرم مثل كرفس و زيره و سداب پر كرده و در سركه پرورده باشند، گوشت پخته و خيسانده در سركه، ماهى يا غذايى كه از گوشت جوجه كبوتر درست شود و يا مرغ بريان كرده كه در ادويه و سركه پرورده باشند (المنجد، ص ٧۶۴ )]. و خامير [گوشتى است كه با سركه و خردل و بذورى مانند زيره، رازيانه، انيسون و سياه‌دانه مى‌خورند (وسايل الشيعه، ١۶ / ٣٧۴ )]مطلوب است. و در اين فصل خوب است پس از انجام حجامت، قدرى روغن بنفشه همراه با گلاب و مقدار كمى كافور بر سر و بدن خود بريزى و از آن نوشابه (شراب حلالى) كه برايت وصف نمودم و سودمندترين نوشابه‌هاست، بعد از صرف غذا بنوش! از فعاليت شديد و جنب‌وجوش و خشم و هيجان‌هاى عصبى [استرس و تنش‌ها]و انجام مقاربت و جماع، در اين روز بپرهيز!
رساله ذهبیه /مجموعه ای از درمان های شفا بخش امام رضا علیه السلام/ترجمه دکتر محمد دریایی
برگرفته از سایت http://www.booalidaroo.com
بیشتر بخوانید
