این گیاهان با عفونت گلو مبارزه می‌کنند
دکتر عمران حبیبی
متخصص فارماکوگنوزی و گیاهان دارویی
عفونت سیستم تنفسی فوقانی، اصطلاحی است که شامل انواع عفونت‌های مجاری هوایی فوقانی شامل اوتیت مدیا، سینوزیت، فارنژیت و رینیت می‌شود. اغلب عفونت‌های ویروسی با کنترل بیمار و عدم مصرف آنتی بیوتیک بهبود می‌یابند ولی اگر عفونت از نوع باکتریایی باشد، به غیر از کنترل، بیماران نیاز به مصرف آنتی بیوتیک برای رفع عفونت دارند. با توجه به این‌که منابع طبیعی و گیاهی اثرات قابل توجه آنتی باکتریال، خلط‌آور و ضد سرفه دارند و همچنین عدم مقاومت باکتری‌ها نسبت به این ترکیبات، این روزها افراد بسیاری گرایش بیشتری به مصرف داروهای طبیعی برای درمان این نوع عفونت‌ها دارند.
آویشن شیرازی
این گیاه از خانواده‌ی نعناعیان و دارای طبع گرم و خشک است که اندام هوایی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. قسمت عمده‌ی ترکیبات حاصل از اسانس آن حاوی ترکیبات فنولی به خصوص تیمول است که اثرات ضد باکتریال آویشن را به آن نسبت می‌دهند و با تغییر نفوذپذیری غشا سبب از بین رفتن باکتری‌ها می‌شود. همچنین عصاره‌ی آبی- الکلی گیاه اثرات ضد سرفه دارد. از جمله کاربرد‌های دیگر آویشن در طب سنتی، استفاده در بیماریهای رماتیسم، کاهش درد آن و کاهش سردرد‌های میگرنی است. همچنین به عنوان محرک، قاعده‌آور، التیام‌بخش، افزاینده‌ی شیر مادر، تصفیه کننده‌ی خون، مدر، ضدعفونی کننده و مقوی عضلات است.
*مقدار مصرف: دو تا چهار گرم سرشاخه‌ی هوایی گیاه مناسب است.
*نکته مهم: زنان باردار مجاز به مصرف بیش از حد جوشانده‌ی آویشن نیستند، زیرا موجب القای خروج جنین و در برخی افراد موجب ضعف نیروی جنسی و همچنین کاهش اشتها می‌شود.
*طرز تهیه: مقدار مناسبی از گیاه را که قبلا کوبیده‌اید در یک لیوان آب جوش بریزید و نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد؛ سپس صاف كرده، روزی سه بار، هر بار یک فنجان میل کنید.
گیاه زوفا
این گیاهی از خانواده‌ی نعناعیان است که طبع گرم و خشک دارد. در طب سنتی، ضد نفخ، دل‌پیچه، کرم روده، مدر، تقویت کننده‌ی معده، خلط‌آور، ضد سرفه و از بین برنده‌ی عفونت گلو است. اين گياه همچنین دارويي براي ورم يا آماس لوزه در گلو است که باید به صورت غرغره از آن استفاده شود.
*نکته: در زمان بارداری به سبب تحریکات رحمی مصرف آن توصیه نمی‌شود.
*احتیاط: عدم مصرف در کودکان (بیش از چند روز) سبب القای تشنج در آن‌ها می‌شود و همچنین عدم مصرف در افرادی که از بیماری صرع رنج می‌برند.
*میزان مصرف: باید آن را دم کرد و روزی سه بار، یک قاشق غذاخوری از آن نوشید.
مریم گلی
گیاهی از خانواده‌ی نعناعیان است که در طب سنتی کاربرد‌های متنوعی از جمله افزایش اشتها، ضدالتهاب معده، افسردگی، افزایش شادابی و کاهش درد‌های دوران قاعدگی دارد. از جمله اثرات دیگر مریم گلی اثرات آنتی باکتریال آن است که در رفع بیماریهای تنفسی به شکل شربت استفاده می‌شود.
*احتیاط: مصرف آن در دوره‌ی بارداری به دلیل حضور ترکیب نسبتا سمی در آن، توصیه نمی‌شود زیرا علاوه بر تحریکات رحم باعث ایجاد سمیت قلبی و سیستم عصب مرکزی می‌شود.
*نکته: باید در افراد دیابتی و بیماران فشار خونی با احتیاط مصرف شود.
*تداخلات: با داروهای موثر بر فشار خون، قند خون و سیستم عصب مرکزی تداخل داشته و سبب تشدید اثر آن‌ها می‌شود.
*مقدار مصرف: دو تا چهار گرم از گیاه مفید است.
*طرز تهیه: این مقدار را که قبلا کوبیده شده، در یک لیوان آب جوش بریزید و بگذارید نیم ساعت دم بکشد. سپس آن را صاف كرده، روزی سه بار، هر بار یک فنجان میل کنید.
سیر
گیاهی از خانواده آماریلیداسه است. سیر یكی از مهم‌ترین داروهای مصر باستان است كه حداقل ۲۲ خاصیت درمانی دارد. این خواص سیر مدیون وجود ماده‌ای به نام «آلیسین» است که ترکیبی ضدمیکروبی قوی محسوب می‌شود و در ساختمان ملکولی خود، دارای گوگرد است که سبب ایجاد بوی نامطبوع سیر می‌شود. عملکرد این ماده در سطح ریه‌ها بسیار قوی است، زیرا این ماده‌ی فرار در ریه‌ها تبخیر می‌شود و باکتری‌ها و ویروس‌ها را نابود می‌کند. علاوه بر اثرات ضدباکتریایی، اثرات درمانی بسیاری از جمله کاهش فشار و چربی خون دارد و ضدکرم، التهاب، درد و قارچ موضعی است. تركیبات سیر می‌تواند از چسبندگی پلاكت‌ها جلوگیری كند.
*احتیاط: باید در افرادی که افت فشار و قند خون، مشکلات خونریزی، مشکلات زخم معده دارند و خانم‌هایی که در اواخر دوران بارداری به سر می‌برند با احتیاط مصرف شود.
*تداخلات: مصرف سیر با داروی ایزونیازید، داروهای درمان ایدز و داروی ساکوییناویر ممنوع است. سیر می‌تواند تداخلی معمولی با داروهای پیشگیری از بارداری، سیکلوسپورین، داروهایی که توسط کبد تغییر می‌یابند، داروهای ضدپلاکت، ضدانعقاد خون و وارفارین داشته باشد.
*تذکر: هر چه سیر بیشتر حرارت داده شود، خواص آن كمتر می‌شود؛ بنابراین اثر سیر در غذاهای پخته و سرخ شده به مراتب كمتر از سیر تازه است.
*میزان مصرف: برای پیشگیری، روزانه یک الی دو حبه سیر خام له شده را همراه غذا میل کنید. در صورتی که به بیماری مبتلا شده‌اید، این میزان را به چهار الی شش حبه افزایش دهید و تا درمان کامل ادامه دهید.
ریشه‌ی شیرین بیان
شیرین بیان از خانواده نخود وگیاه بومی مناطق مدیترانه است. در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می‌شده و بیشتر ریشه‌های زرد رنگ آن مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مهم‌ترین خاصیت شیرین بیان که به تازگی کشف شده، درمان زخم و سرطان معده است. از جمله کاربرد‌های دیگر آن، اثرات ضدالتهابی است که در بیماریهای دهانی، عفونت‌ها و التهابات گلو به فرم مکیدنی یا شربت مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین جهت درمان ورم معده و روده و نفخ شکم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف روزانه بيش از ۵۰ گرم و بيش از شش هفته از آن، ممکن است سبب بروز عوارضي از جمله احتباس آب در بدن، کاهش سديم، افزايش پتاسيم و فشار خون شود، بنابراین باید در زمان مصرف طولاني به کاهش پتاسيم بدن توجه کرد و از موادي که پتاسيم دارند مانند موز و زردآلوي خشک استفاده کرد.
*احتیاط: مصرف این گیاه در افراد مبتلا به مشکلات قلبی، فشارخون، سیروز، مشکلات کلیوی و مشکلات زمان بارداری ممنوع است.
غنچه‌های میخک
گیاهی از خانواده‌ي مورد است که طبیعت گرم و خشک دارد. از غنچه‌های نرسیده‌ی خشک شده‌ی آن در طب سنتی برای تقویت لثه درد دندان، رفع بدبوی دهان، بیماریهای رحم و بیماریهای تنفسی مانند سرفه استفاده می‌شود. مهم‌ترین ترکیبات موجود در روغن میخک، ترکیبات فنولیک به خصوص اوژنول است که اثرات خیلی خوبی روی باکتری‌ها و قارچ‌ها داشته و در عفونت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه اثرات درمانی از قبیل تقویت کننده‌ی مغز در ناراحتی‌های عصبی، کاهش سردرد و میگرن، ضدسرفه، رفع تنگی نفس و درد موضعی دارد.
*احتیاط: در افرادی با بیماریهای کلیوی و دستگاه گوارش نباید مصرف شود.
*برای تهیه‌ی چای یا دم کرده‌ی میخک، مقدار ده گرم میخک را با یک لیتر آب جوش مخلوط کرده و به مدت پنج دقیقه دم کنید.
ریشه ختمی
گیاهی از خانواده‌ی پنیرک است که از نظر طب سنتی، طبع سرد و تر دارد. مهم‌ترین ترکیب موجود در آن میزان بالای موسیلاژ آن است که اثر نرم‌کنندگی و ملین دارد. در بیماریهای تنفسی و گلو درد‌ها به عنوان ضدالتهاب و ضدسرفه عمل می‌کند و به دلیل حضور ترکیبات آنتوسیانینی و فلاونوییدی اثرات ضدعفونی کنندگی از خود نشان می‌دهد. علاوه بر این، می‌توان عصاره‌ی ریشه و ساقه‌ی ختمی را برای درمان سوختگی‌ها و زخم‌های پوستی استفاده کرد. همچنین درمانی موثر برای کاهش قرمزی و سوزش ناشی از اگزماست.
*مضرات: زنان باردار و شیرده و افراد سرد مزاج باید با احتیاط این گیاه را مصرف کنند.
*مصرف: حدود ۲۰ گرم ريشه‌ی ختمي را تميز و خرد كنيد. آن را در يك ليتر آب جوش بريزيد و بگذاريد بماند تا سرد شود؛ سپس آن را صاف كرده و با عسل مخلوط كنيد.
میوه‌ی انار
گیاهی از خانواده‌ی انار که طبع سرد و تر دارد. مصرف آب آن به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی اکسیدانی، اثر ضدمیکروبی دارد و دانه‌های آن هم به دلیل قابض بودن، سبب کاهش تورم می‌شوند. در بیماریهای عفونی گلو و التهابات آن استفاده می‌شود و کاربرد‌های درمانی بسیاری دارد از جمله تقویت کننده‌ی قلب، ضدکرم کدو، تسکین دهنده‌ی حرارت معده، خنک کننده، ضد باکتری و سرفه، مقوی قلب، ضد پیری، تصفیه کننده‌ی خون، مقوی کبد، ادرارآور، بازکننده‌ی رنگ صورت، رفع کننده‌ی اسهال و اسهال خونی است.
*نکته: افراد سرد مزاج باید درخوردن انار احتیاط کنند.
درخت چای
از خانواده مورد است که روغن گیاهی آن به عنوان یک ضدقارچ، ضدویروس و ضدباکتری در مبارزه با عفونت‌های دستگاه تنفسی موثر عمل می‌کند. این اثرات را به ترکیبات سینئول، بورنئول و ترکیبات فنولیک موجود در آن نسبت داده‌اند.
*نکته: این درخت با گیاه چای متفاوت است.
*میزان مصرف: روزانه سه مرتبه، سه الی چهار قطره روغن گیاهی درخت چای را با یک قاشق عسل ترکیب کرده و مصرف کنید.
زنجبیل
گیاهی از خانواده‌ی زنجبیل است که ریشه و ریزوم آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طب سنتی خواص متعددی برای آن برشمرده‌‌‌اند از جمله: ضدتهوع، مقوی قلب، ضدلخته شدن خون، ضدباکتری، آنتی اکسیدان، ضدسرفه، ضدسموم کبدی، ضدالتهاب، ادرارآور، کاهش اسپاسم، محرک سیستم ایمنی، ضدنفخ، افزایش ترشحات روده‌ای، پایین آورنده‌ی کلسترول خون، محرک گردش خون مغزی و محرک هضم غذا. علاوه بر این به عنوان ادویه هم کاربرد دارد؛ ضدسرماخوردگی و گلودرد است و با اثر خلط‌آوری و ضدمیکروبی که دارد، از طریق افزایش جریان خون‌رسانی به سلول‌ها و افزایش غلظت اکسیژن قابل دسترسی برای سلول‌ها، سبب بهبود روند بیماری می‌شود.
*احتیاط: اگر از سنگ صفرا رنج مي‌بريد، از مصرف زنجبيل بپرهيزيد. هر چند كه مصرف زنجبيل معمولا فاقد عوارض جانبي است اما مصرف بيش از حد آن مي‌تواند سبب گرمازدگي جزيي شود.
*طرز استفاده: يك قاشق چاي‌خوري پودر خشك زنجبيل يا دو قاشق چاي‌خوري زنجبيل رنده شده‌ی تازه را در داخل قوری ریخته و روی آن آب جوش بريزيد. پنج دقيقه آن را با حرارت ملايم دم كنيد و سپس آن را با عسل شيرين كرده و ميل كنيد.
زرد چوبه
گیاهی از خانواده‌ی زنجبیل است که ریشه و ریزوم آن استفاده می‌شود. ضدآميب، ضددرد، ضداسيد معده، ضدآرتريت، ضدباکتري، پادزهر آرسنيک، ضدحساسيت، ضدسرطان، ويروس ايدز، ضدپسوريازيس، ضدتب و اسپاسم، ضدزخم معده و نفخ، ادرارآور، خلط‌آور، محافظ معده، بندآورنده‌ي خون، محافظ کبد، کاهش دهنده‌ي چربي خون، مقوي معده، مقوي رحم، قارچ کش، محرک سيستم ايمني و محرک ترشح موکوس است.
*نکته: تداخل با داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین، آسپرین و کلوپیدوگرول دارد.
*ميزان مصرف: میزان مصرف زردچوبه به عنوان دارو تا روزي سه گرم براي اشخاص بالغ هیچ‌گونه منع مصرفی ندارد.
توصیه‌ی آخر: علاوه بر گیاهان بالا می‌توان به عنوان کمکی از بخور برگ اکالیپتوس یا بخور اسپند به عنوان ضدعفونی کننده‌ی فضای منزل استفاده کرد.
برگفته از سایت مجله نیک و نو
بیشتر بخوانید
