از مزاج تا سوء مزاج کلیه

سوء مزاج هر اندام یعنی از حالت طبیعی خارج شدن و عملکرد طبیعی نداشتن آن اندام. اگر این سوء مزاج‌ها به درستی شناخته و خیلی زود درمان نشوند، مقدمه‌ی بروز بیماری‌های سخت‌تر و لاعلاج آن اندام می‌شوند. سلامتی کلیه‌ها نقش مهمی در سلامتی بدن دارد و شناخت سوء‌مزاج آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در پزشکی ایرانی و اسلامی، سلامتی کلیه‌ها با قدرت دید چشم‌ها، عملکرد کبد و سلامت جنسی مرتبط است. به طور کلی وظیفه‌ی کلیه‌ها، دفع قسمت مائی (آبکی) خون خروجی از کبد است و اگر عملکردشان را به خوبی انجام ندهند، سموم در بدن باقی می‌ماند و بدن دچار ورم و سایر بیماری‌ها خواهد شد. از آن‌جایی که آب دفعی از طریق کلیه‌ها بسیار زیاد است، کلیه‌ها دوقلو آفریده شده‌اند تا توان بیشتری داشته باشند. هر دو کلیه پرگوشت و درهم فشرده‌اند تا کوچکی حجم آن‌ها جبران شود، به جز ماده‌ی آبکی را در خود نپذیرند، گوهر نیرومند داشته باشند و در مقابل مواد تندمزاج که از کلیه عبور می‌کنند، مقاومت کافی داشته باشند.

بنابرنظر شیخ الرئیس ابوعلی سینا، تشخیص حالات کلیه از چند راه انجام می‌شود:

اندازه‌ی (کمی و زیادی) ادرار، غلظت، رقت و رنگ آن
تشنگی
درد پشت
حال ساقین
نوعیت درد کلیه
لمس کردن کلیه با دست
چیزهای سازگار و ناسازگار با کلیه
در ادامه به طور خلاصه، علایم و راهکارهای درمان سوء مزاج‌های کلیه را بیان می‌کنیم.

سوء مزاج گرم کلیه

علایم

رنگی شدن ادرار (زرد به دلیل احتراق یا سوختن صفرا، سرخ با مشارکت گرمی کبد و ضعف کلیه در جداکردن خونی که غذایش است).
گرم بودن محل کلیه از پشت (کمر)
سوزش ادرار
افزایش عطش (چون کلیه، آب را از کبد و آن از عروق ماساریقا و آن هم از معده و روده‌ها جذب می‌کند.)
افزایش نیروی جنسی
درصورت شدید شدن آن، بیماری‌های گرم از قبیل ورم گرم، دیابیطس گرم (تشنگی زیاد و نوشیدن آب و لحظه‌ای بعد احساس دفع ادرار) بروز می‌کند.
کاهش چربی کلیه و لاغرشدن آن

درمان

استفاده از شربت‌های خنک مثل شربت انار، زرشک و خشخاش، آب انارین (انار ترش و شیرین با نبات و شیره‌ی تخم خرفه)، شیره‌ی تخم کاهو، دوغ ترش، شیر بز، لعابات مثل لعاب اسفرزه و قراردادن ضمادهای سرد روی محل کلیه (مانند صندل با گلاب) موثر و مفید است.

– بهترین غذا، آش غوره، اسفناج و عدس است.

– کافور به سرعت و قدرت، گرمای کلیه را از بین می‌برد ولی اثر بدی روی قوه‌ی جنسی دارد و نباید در سرد کردن کلیه‌ها افراط کرد.

– درحالت گرمی مفرط کلیه، بیمار پی‌درپی تشنه می‌شود که نباید او را از نوشیدن آب سرد منع کرد.

– در صورت غلبه‌ی خلط دم، احساس سنگینی و درد در کلیه وجود دارد و سایر علایم غلبه‌ی آن هست، در این حالت برای اخراج خون باید فصد کرد.

– در صورت غلبه‌ی خلط صفرا، علایم آن موجود است که برای تنقیه (پاکسازی) باید از داروهای ویژه‌ی صفرا (مانند جلاب، مغز فلوس یا آب انارین با شیرخشت و شربت بنفشه) استفاده کرد.

سوء مزاج سرد کلیه

علایم

سفیدی (کمرنگی) ادرار و چهره چون کلیه سرد است، نمی‌تواند قسمت مائی را از کبد جذب کند و در نتیجه آب در کبد مانده و باعث کاهش حرارت آن و تولید کمتر صفرا می‌شود، بنابراین خونی که به اندام‌ها و زیر پوست می‌رود، حاوی قسمت آبکی بیشتری است و رنگ چهره به سفیدی (رنگ پریدگی) می‌گراید. همین طور خونی که به کلیه می‌آید، حاوی صفرای کمتری است؛ پس ادرار کمرنگ می‌شود.
عدم وجود تشنگی
ظهور ضعف و انحنا در پشت (منحنی شدن کمر)، زیرا سردی به عضلات، اعصاب و رباطات پشت رسیده و باعث ضعف آن‌ها می‌شود و آن‌ها نمی‌توانند بدن را راست نگه دارند.
کاهش نیروی جنسی
بیماری‌های سرد در کلیه و اذیت شدن فرد در مقابل سرما
– این نوع، از خوردن آب سرد زیاد، اغذیه و ادویه و هواهای سرد عارض می‌شود.

درمان

– پرهیز از ترشی‌ها، میوه‌ها و غذاهای سرد. غذا باید گوشت‌های گرم با ادویه گرم باشد. بادام، پسته و فندق با شکر، خوردن گلقند عسلی و گلاب و عرق بادیان. معجون‌های کمونی (زیره‌ای). در داروهایی که با زیره درست می‌شوند؛ منفعتی زیاد در گرم کردن کلیه هست، زیرا به دلیل وجود مدرات، اثر دارو به کلیه می‌رسد؛ به خصوص اگر این داروها پودر و نرم شوند.

– حقنه حاره (گرم) با روغن‌های گرم و نیز به طور موضعی، روغن مالی محل کلیه با روغن‌هایی مثل قرطم، بادام تلخ، پسته، قسط، کنجد، گردو و سیاه دانه.

– استفاده از کلیه‌بند (بهتر است در فصول سرد سال، کمر با شال بسته شود و البته درصورت شدت بیماری، کلیه‌بند با کرک شتر خاصیتی زیاد در گرم نگه داشتن کلیه‌ها دارد.)

– اگر علایم غلبه‌ی بلغم وجود داشت، باید اخراج آن را با قی و اسهال بر دیگر تدابیر، مقدم داشت.

چند نکته

– به دو دلیل امراض سرد در کلیه زیاد رخ می‌دهد:

دوری از قلب و نزدیکی آن‌ها به اعضای سرد مثل استخوان‌های ستون فقرات
زیاد جاری شدن آب به سمت آن‌ها
– در متون پزشکی ایرانی، از کلیه به «گُرده» یاد و گفته می‌شود که در بسیاری از بیماری‌های گُرده، بوی دهان ناخوش می‌شود و علت آن، ارتباطی است بین کلیه، شش و آلات تنفس. همچنین بیماری‌های کلیه می‌تواند منجر به امراض قلب، شش و آلات تنفسی شود (به دلیل وجود مشارکت بین این اعضا).

– سوء‌مزاج‌های کلیه اگر درمان نشوند، منجر به بروز هُزال (لاغری) کلیه، ضعف کلیه، ذیابیطس، سنگ و عفونت و نیز بیماری‌های جنسی می‌شوند.

***

– روش پاکسازی کلیه‌ها

خوب است برای تنقیه و تقویت کلیه‌ها هر شش ماه یک بار رژیم ۱۵ روزه‌ی پاکسازی را اجرا کنید که در آن از منضج‌های ویژه کلیه استفاده شده است:

صبح ناشتا یکی از موارد زیر را رعایت کنید:

دو لیوان عرق خارشتر را داغ کرده تا به حد جوش برسد. بلافاصله آن را روی سه قاشق غذاخوری خاکشیر تمیز ریخته، به جای صبحانه میل کنید و تا دو ساعت چیزی نخورید.
یک لیوان عرق خارشتر را با یک لیوان عرق خارخسک مخلوط و داغ کرده تا به حد جوش برسد و آن را مانند دستور قبلی مصرف کنید.
ترکیبی از عرقیات پاک کننده‌ی کلیه‌ها را استفاده کنید. (کاکل ذرت، شوید، گشنیز، پوست بید، کافشه، خارخسک و….) و دو لیوان آن را روی خاکشیر بریزید.
– ساعت ۱۰ صبح به عنوان منضج میان وعده‌ای، یک قاشق غذاخوری بارهنگ را در یک لیوان آب جوش ریخته و با کمی شکر شیرین و میل کنید. (افراد دیابتی، شکر نریزند).

– نیم ساعت قبل از ناهار و شام یک لیوان عرق خارشتر یا خارخسک بنوشید.

***

ساعت بعد از غذا، این ترکیب را آماده و میل کنید:

ترنجبین، گلسرخ و برگ سنا (از هر کدام دو جزو)، افسنتین، تخم کتان، گل ختمی، کاکل ذرت، دم گیلاس، تخم شوید، تخم کافشه و خارخسک (از هرکدام یک جزو)، همه را مخلوط و آسیاب کنید. هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را با دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند. آن را صاف و شیرین و میل کنید.

– در این مدت باید از خوردن غذاهای غلیظ و دیرهضم اجتناب و به غذاهای آبکی و لطیف مثل سوپ‌ها بسنده کنید. از کته‌ی سبزیجات نیز می‌توانید استفاده کنید.

منبع: ابوعلی سینا، قانون در طب

برگرفته از سایت نیک ونو