درمان مشکلات گوارشی با گیاه افسنطین

نام فارسی: فراسیون، گندنای کوهی

نام علمی: Horehound

نام انگلیسی: Lamiaceae

نام سنتی: فراسیون

نام های دیگر:

White Horehound, Marvel, Marrubium, Houndsbane

معرفی گیاه افسنطین

گل و میوه افسنطین : گل‌ها کوچک، سفید رنگ، به طول ۵ تا ۷ میلی‌متر، ۲ لبی و بدون پایک بوده به صورت چرخه‌های کاذب کروی قرار گرفته‌اند. چرخه‌های کاذب گل به طول ۱/۵ تا ۲ سانتی‌متر بوده، به تعداد ۶ تا ۸ عدد روی هر یک از ساقه‌ها قرار دارند. کاسه گل لوله‌ای، نمدی سفید، دارای ۱۰ دندانه درفشی است که رأس آنها به صورت عصایی به عقب برگشته است. جام گل سفید رنگ و کرک‌دار می‌باشد. میوه ۴ فندقه تخم مرغی، به طول ۱/۵ تا ۲ میلی‌متر، مثلثی نوک کند، صاف، خاکستری – قهوه‌ای با لکه‌های مرمری تیره‌تر و یا قهوه‌ای روشن است.

برگ‌ها، ساقه و ریشه افسنطین : گیاهی علفی، چند ساله با ریشه دوکی چند سر و دارای بن ساقه غالباً چوبی می‌باشد. ساقه‌ها افراشته، منشعب، دارای ۴ گوشه کند، به ارتفاع ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر بوده، ضخامت آنها در قاعده به ۷ میلی‌متر می‌رسد. انشعابات ساقه خمیده، گسترده، دارای ۴ گوشه کند و همانند برگ‌ها پوشیده از کرک‌های تنک می‌باشد. برگ‌ها متقابل، نمدی، دمبرگ‌دار، مدور، چروکیده و دارای حاشیه‌ای با دندانه‌های نامنظم و رگه‌های مشخص در سطح تحتانی خود می‌باشند.

ویژگی‌ها: برگ‌های افسنطین هنگام له کردن دارای بوی تیز بوده، شیره‌ای با بوی مشک مانند و مزه تلخ و سوزان دارند.

طبع گیاه:

گرم و خشک در درجه دوم.

رویشگاه:

این گیاه در مناطق مدیترانه‌ای و آسیای مرکزی به صورت بومی می‌باشد و در اروپای مرکزی نیز استقرار یافته است. گیاه مزبور به آمریکا، آفریقای جنوبی و استرالیا وارد شده است.

پراکنش در ایران: گلستان، مازندران، آذربایجان، کردستان، کرمان، خراسان، تهران، قزوین، سمنان

فرآورده‌ها افسنطین

گیاه گلدار از خرداد تا شهریور جمع آوری می‌شود. روش سریع خشک کردن توصیه می‌شود.

برای تهیه دم کرده این گیاه می‌بایست آب جوش را به ۱ تا  ۲ گرم از گیاه افزود، پس از ۱۰ دقیقه آن را صاف کرد. عصاره مایع گیاه نیز به صورت محلول (یک به یک) با اتانول ۲۰ درصد تهیه می‌شود.

مقدار مصرف: مقدار متوسط مصرف روزانه گیاه، ۴/۵ گرم گیاه یا ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر از عصاره تازه آن است. در صورت مصرف دم‌کرده گیاه می‌بایست ۱ تا ۲ گرم آن تا ۳ بار در روز استفاده می‌شود. مقدار مصرف عصاره مایع نیز ۲ تا ۴ میلی لیتر، ۳ بار در روز است.

بخش‌های دارویی:

انشعابات گل‌دار خشک شده، بخش‌های هوایی گل‌دار و تازه، گیاه کامل.

موارد مصرف و اثرات درمانی افسنطین

مشکلات گوارشی.

بی‌اشتهایی.

از این گیاه برای درمان سوء هاضمه، بی‌اشتهایی، نفخ و باد شکم، و همچنین نزله تنفسی استفاده می‌گردد. در طب سنتی گیاه مزبور به صورت خوراکی برای درمان برونشیت حاد و مزمن، سیاه سرفه، آسم، سل، نزله ریوی، عفونت‌های تنفسی، اسهال، یرقان، بی‌بنیگی، قاعدگی دردناک و مقادیر زیاد آن به عنوان مسهل تجویز می‌گردد. همچنین به صورت موضعی برای درمان صدمات پوستی، زخم‌ها و جراحات و به عنوان غرغره برای درمان عفونت‌های دهان و گلو به کار برده می‌شود.

طب سنتی اسلام و ایران:

پاک کننده سینه و ریه.

گشاینده گرفتگی‌های کبد و طحال.

مدر و قاعده‌آور.

سرمه کردن عصاره آن موجب افزایش قدرت بینایی می‌گردد.

استنشاق عصاره مذکور از راه بینی در درمان یرقان مؤثر است.

ریختن آن در گوش دردهای کهنه عضو مذکور را مرتفع می‌سازد.

همچنین اثر ضد دندان درد نیز دارد.

قاعده‌آور، پاک‌کننده رحم و برطرف‌کننده انسداد کلیوی است.

طب هومئوپاتی:

در طب هومئوپاتی از این گیاه برای درمان التهاب مجاری تنفسی استفاده می‌گردد.

موارد منع مصرف:

استفاده از این گیاه در هنگام بارداری ممنوع است.

منابع:

کتاب مرجع گیاهان دارویی (جلد اول)، تألیف و ترجمه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان

برگرفته از سایت مفید طب