بیماری ام اس از نگاه طب سنتی

بیماری «ام. اس» اولین بار حدود ۱۵۰ سال پیش مورد بحث و بررسی قرار گرفت. بیماری که میانگین سن بیماران مبتلا به ‌آن بین ۲۹ تا ۳۲ سال و در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. ضایعات معمولا در محل‌های خاصی از سیستم اعصاب مرکزی به وجود می‌آید؛ به همین دلیل علایم رایج «ام. اس» شامل علایم حرکتی، حسی، اختلالات بینایی، علایم مخچه‌ای و…. است.
در شروع بیماری ممکن است تشخیص آن ناممکن باشد (به خصوص اگر درگیری محدود به یک قسمت باشد) اما بعد از این که بیماری پیشرفت کرد و حالت عود- بهبود به خود گرفت، تشخیص آسان خواهد شد. بیماری «ام. اس» می‌تواند از شدت گرمی یا شدت سردی باشد اما بیشتر افراد مبتلا از شدت سردی دچار این بیماری شده‌اند. اگر «ام. اس» از شدت گرمی باشد، درمان پیچیده خواهد بود.
انواع «ام. اس»
ام. اس می‌تواند به شکل‌های مختلف بروز کند:
۱٫    عود کننده-فروکش کننده
۲٫    پیش‌رونده-اولیه
۳٫    پیش‌رونده-ثانویه
۴٫    پیش‌رونده -عود کننده
شایع‌ترین نوع آن، عودکننده- فروکش کننده است که حدود ۷۵ درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری در این نوع قرار می‌گیرند. در این نوع، بیمار به طور ناگهانی دچار حملاتی می‌شود که یک یا چند قسمت از CNS را درگیر می‌کند و به طور کامل یا این که تا حدود زیادی بهبود می‌یابد. حمله‌ی بعدی می‌تواند خیلی زود یا این که سال‌ها بعد باشد.
خطرناک‌ترین نوع «ام. اس» نوع پیش رونده‌ي اولیه است که حدود ۱۵ درصد بیماران مبتلا به آن دچار هستند. بیماران مبتلا به این نوع، به طور پیوسته حال‌شان بدتر می‌شود و در بین حملات، هیچ‌گونه بهبودی نمی‌یابند یا این که اندکی بهبودی دارند. چنین بیمارانی اغلب در طی پنج سال اول بروز بیماری‌شان، دچار ناتوانی‌های شدید می‌شوند.
بیماران «ام. اس» نوع پیش رونده‌ی – ثانویه، ابتدا در نوع عودکننده – فروکش‌کننده قرار دارند و در آخر نیز به نوع پیش رونده تغییر خواهند کرد.
بیمارانی که به چهارمین نوع «ام. اس» یعنی پیش رونده-عودکننده مبتلا هستند، از ابتدا دچار ضایعات پیشرفته‌ای هستند اما در طی آن دچار حملات حاد نیز می‌شوند که علایم آن ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می‌رود.
*چه کسانی دچار بیماری «ام. اس» می‌شوند؟
دو گروه از اشخاص دچار بیماری «ام. اس» می‌شوند:
– افرادی که حساس، زودرنج و عصبی هستند و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خود خارج شده و تعادل خود را از دست می‌دهند.یکی از عمده‌ترین علت‌های این بیماری، عصبی شدن است که مهم‌ترین دلیل آن در واقع کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها در بدن و همچنین افزایش مواد زاید در سلول‌ها و بافت‌هاست. هرگاه شخص از نظر فیزیولوژی دچار اختلال شود، از نظر سیستم عصبی نیز دچار ناراحتی روحی و و روانی خواهد شد و با کمترین برخوردی، عکس‌العمل نشان خواهد داد. معده یک انسان بالغ روزانه دو لیتر اسید کلریدریک ترشح می‌کند که از دیدگاه طب سنتی در واقع بلغم ترشح می‌شود که در هضم غذا نقش اصلی را دارد. وقتی فردی عصبی می‌شود، این مقدار اسید دوبرابر حجم طبیعی می‌شود اختلال در غدد درون ریز موجب می‌شود سیستم داخلی بدن به هم بریزد و انسان از حالت تعادلی روحی و روانی خارج شود. بهترین راهکار درمانی، پرهیز از بروز تنش در مناسبات بین فردی و سعی در کنترل احساسات و عواطف شخصی است.
– شامل افرادی است که از نظر ژنتیکی طبع سردی دارند و مدام از غذاهای سرد (غذاهایی با PH اسیدی) استفاده می‌کنند و علاقه‌ی زیادی به خوردن ترشی، سرکه، تمرهندی، ماست، قره قروت و امثال آن دارند. افرادی که چنین طبعی دارند، اگر در مورد غذای مصرفی روزانه خود دقیق نباشند، بیشتر در معرض بیماری ام. اس قرار می‌گیرند. در بیماران مبتلا به ام. اس، PH خون گرایش به حالت اسیدی دارد و اگر این حالت بر اثر نوع تغذیه تکرار شود، بیمار در معرض حملات مداوم قرار خواهد گرفت. این گونه بیماران باید از مصرف غذاهای اسیدی دوری کنند. برای پیشگیری در سایر افراد نیز می‌توان مصرف متعادل مواد غذایی به ویژه مواد غذایی اسیدی را توصیه کرد.
عواملی چون محیط زیست، شرایط آب و هوایی، نوع تغذیه، عوامل جغرافیایی، دمای محیط ونحوه‌ی زندگی از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد و ارثی است. این حالت‌ها در افراد مختلف، متفاوت بوده و بعضی از افراد بدن‌شان گرایش به حالت اسیدی داشته که این حالت از نظر طب قدیم (طبع سرد) می‌نامند و این طبع تا آخر عمر با شخص بوده و تغییری نمی کند.
ام. اس از نگاه طب سنتی
درطب سنتی بیماری «ام. اس» را «استرخا» یا ضعف وسنی می‌نامند. از دیدگاه طب سنتی این بیماران دچار علایم بلغمی مثل زیاد خوابیدن، سنگینی سر، شوری دهان، سپیدی ادرار، سستی و عریضی نبض، کند ذهنی و ضعف حافظه هستند.
در مراحل اولیه‌ی بیماری، پس از رسوب بلغم و از بین رفتن غلاف عصبی، حالتی شبیه به اتصال کوتاه در آکسون‌ها ایجاد می‌شود. در محل پلاک‌های عصبی، قطع ادامه‌ی جریان آکسونی ایجاد شده و در نتیجه پیام به اعصاب محیطی و بافت‌ها نمی رسد و انواع فلج اسپاستیک بروز می‌کند.
برای از بین بردن این بیماری روش‌های زیر بسیار مفید و موثر هستند:
– در هوای معتدل مایل به گرم بیشتر باشند.
– آشامیدن آب فقط در صورت تشنگی و آن هم آبی که از نظر فیزیکی و مزاجی گرم باشد. جوشانده‌های گرم نیز از جمله زنجبیل، عرق افتیمون، اسطخودوس، بابونه و بادرنجبویه نیز مفید هستند.
– پرهیز از خوردن سردیجات مانند ماست، سرکه و ترشیجات.
– بوییدن عطریات گرم مثل مشک، گلاب و گل محمدی.
– حجامت گرم و خشک در نواحی مختلف پشت، تیرویید، نواحی تخمدان و رحم (در خانم‌ها) کشاله‌های ران و ساق‌ها.
– چکاندن روغن کنجد که در مرزنجوش جوشانده باشد در بینی، چکاندن روغن سیاهدانه در بینی و مالیدن روغن کنجد در ناحیه‌ی پیشانی و بین دو ابرو شب‌ها هنگام خواب.
– گذاشتن کلاه نمکی به سر هنگام خواب.
– حمام با آب ولرم.
– ورزشی که فرح‌بخش باشد نه خسته کننده و ماساژ دادن با روغن‌های گرم.
مواد غذایی مضر برای بیماران ام. اس
– غذاهای چرب به خصوص گوشت‌های چرب و تمام چربی‌های حیوانی.
– فرآورده‌های لبنی پرچرب.
– سس‌هایی که چربی زیاد دارند.
– غذاهای بسیار شیرین، کیک، بیسکویت، شیرینی و آبنبات.
– غذاهای حساسیت‌زا مثل تخم مرغ، شیر، سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان مخمر، نان گندم، شکر، برخی از میوه‌ها (بسته به واکنش بیمار)، مواد غذایی با رنگ‌های افزودنی مثل نوشابه‌ها یا مواد نگه دارنده مثل کنسروها، ادویه، تمام میوه‌ها و سبزی‌هایی که خوب شسته نشده‌اند یا با افزودن مواد شیمیایی رشد کرده‌اند که مواد باقی‌مانده روی آن‌ها می‌تواند سمی و حساسیت‌زا باشد.
– قهوه و چای.
مواد غذایی مفید برای بیماران ام. اس
– چربی‌های امگا ۳ و امگا ۶٫ منبع غذایی اصلی اسیدهای چرب امگا۳ انواع ماهی به‌خصوص ساردین و سالمون است و سایر منابع غذایی آن روغن سویا و کانولا، جوانه‌ی گندم، گردو، روغن تخم کتان، سبزیجات برگ سبز و روغن کبد ماهی است.
اسیدهای چرب امگا۶ نیز در روغن‌های غیر اشباع گیاهان مثل روغن ذرت، روغن کانولا، روغن سویا، روغن بادام زمینی و روغن آفتابگردان وجود دارد.
– میوه‌ها و سبزی‌های تازه به خصوص سبزی‌هایی که سبز رنگ هستند.
– جوانه‌ها به خصوص جوانه‌ی یونجه که باید موقعی که شروع به جوانه زدن کرد مصرف شود.
– آب گرم هم از نظر فیزیکی و هم طبعی و سایر چای‌های گیاهی به خصوص چای سبز به چای معمولی و چای دارچین و آب میوه‌ی رقیق شده بسیار مفید است.
برنامه غذایی غذایی مناسب
مواد غذایی علاوه بر رساندن انرژی اولیه به بدن،موجب حفظ عملکرد مناسب و تقویت دستگاه‌های مختلف بدن (دستگاه ایمنی، قلب و عروق، اعصاب و…) می‌شوند که نتیجه‌ی آن احساس سلامتی و قرار گرفتن در وضعیت روحی و جسمی مطلوب است که در بیماری‌های مزمن اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. بنابراین داشتن یک برنامه غذایی مناسب مهم است.
ویتامین‌ها
مصرف مناسب وکافی ویتامین‌های لازم مانند ویتامین‌های C، E و B، املاح معدنی مثل منگنز، منیزیم، مولیبدن، سلنیم و روی در حفظ سلامتی بیماران ضروری است و در عین حال مصرف زیاد و نابه‌جای ویتامین‌هایی چون A و B6 می‌تواند خطرناک باشد.
میوه‌ها
– گریپ فروت سرشار از ویتامین C و پتاسیم است و منبع غنی از فولاد، آهن، کلسیم و سایر مواد معدنی است. معمولا بیماران ام. اس به خاطر استفاده از داروهای مرتبط به «چربی کبد» مبتلا می‌شوند، برای مقابله با این عارضه خوردن گریپ فروت یا نوشیدن یک لیوان از آن در شب، بیشتر مشکلات عوارض دارویی این بیماران را نیز حل می‌کند. این میوه اختلالات مفصلی را درمان می‌کند.
– زغال اخته و سایر میوه‌های بنفش رنگ به رفع بیماری ام. اس کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد، علت بیشتر بیماری‌های ناتوان کننده، در بخشی است که سبب فقر در لیگند آهن بدن می‌شود و همین باعث تولید سموم خطرناک است. این مواد سمی «دیکال‌های هیدروکسیل» نام دارد و سبب بیماری (ژنراتیو تخریب تدریجی سلول‌های عصبی) در نقاط مختلف بدن است. به منظور حفاظت از بدن در مقابل این اختلال خطرناک، باید به تغذیه توجه شود که کلاتور آهن، می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. میوه‌های بنفش به عنوان بهترین منابع در متعادل کردن آهن هستند.
گیاهان
– گیاه کتیرا و سرخارگل از گیاهان دارویی است که موجب تقویت و افزایش سیستم ایمنی بدن می‌شود. این دو نوع گیاه با افزایش تولید گلبول‌های سفید و تقویت فعالیت‌های گلبول‌های سفید، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند.
– بوزیدان نوع خاصی از گیاه توت است که به نام‌های مختلفی شناخته می‌شود، از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به جینسینگ هندی و آسانا اشاره کرد. از ریشه و عصاره آن برای درمان دردهای مزمن، رفع خستگی و التهاب‌، فرو نشاندن استرس و اضطراب استفاده می‌شود. در درمان بیماران عصبی و کاهش علایم بیماری MS نیز بسیار موثر شناخته شده است.
طبع این گیاه گرم و خشک است و باید حتما زیرنظر پزشک مصرف شود.
مصرف: پنج گرم از ریشه‌ی خشک شده این گیاه را در یک لیوان آب جوشانده و همراه کمی عسل میل کنید.
احتیاط دارویی: مصرف مداوم و زیاد ریشه‌ی این گیاه برای فعالیت بیضه‌ها مضر است. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.
ریشه و برگ گیاه قاصدک
گیاه قاصدک، یک غذای مغذی است. در بهار، برگ‌های جوان آن را مانند سبزی چیده و استفاده می‌کنند چون برگ‌ها تلخ است. ریشه‌ی این گیاه را نیز در اواخر زمستان یا اوایل بهار از خاک بیرون آورده و خشک کرده، مصرف می‌کنند. ریشه گیاه حاوی اینولین و اسانس روغنی فرار و اسیدهای چرب (میریستیک اسید)، کاروتنوییدها، ویتامینA، موسیلاژ و پکتین است.
این گیاه خستگی و ضعف بدنی را کاهش دهد و موجب بالا بردن سطح سیستم ایمنی بدن می‌شود. خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی گیاه قاصدک برای درمان و کاهش علایم بیماری ام. اس مفید است.
مصرف: ریشه‏های گیاه قاصدک می‏توانند به عنوان قهوه بدون کافیین مورد استفاده قرار گیرند. برای این‏کار باید آن‌ها را خشک و سپس آسیاب کرده و مثل قهوه دم کنید. دو تا هشت گرم از ریشه‌ی خشک شده‌ی گیاه را سه بار در روز، برای سه روز متوالی استفاده و پس از آن یک هفته، در مصرف گیاه صبر کنید. سپس درمان را ادامه دهید. برگ‌های این گیاه را می‌توان در سالاد یا پخته شده استفاده کرد.
 
بابونه
گیاه بابونه به عنوان یک گیاه آنتی‌اکسیدان و ضد‌باکتری شناخته می‌شود. همچنین توانایی این گیاه در کند کردن رشد تومورهای سرطانی نیز در حال بررسی است. در سال‌های اخیر تحقیقات زیادی در مورد اثرات دارویی این گیاه برای درمان و کاهش علایم بیماری ام. اس انجام شده است.
مصرف: دم کرده‌ی این گیاه، دو تا سه بار در هفته میل شود.
احتیاط دارویی: از مصرف مداوم و زیاد دم‌کرده‌ی این گیاه پرهیز شود. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی مناسب نیست.
انواع صبحانه برای بیماران ام. اس
– کره‌ی بادام زمینی + عسل + یک عدد میوه‌ی رسیده‌ی شیرین.
– تخم مرغ محلی، یک تا دو عدد آب پز+ سه قاشق غذا خوری روغن زیتون + سه تا پنج عدد خرمای رطب.
– پنج عدد خرما + دو قاشق غذاخوری ارده + ده عدد مغز بادام خام +‌ یک عدد میوه‌ی رسیده.
– از نان‌های سبوس‌دار و خوب پخته استفاده شود.
انواع ناهار برای این گونه بیماران:
– آبگوشت (گوشت گوسفند) با نخود + گندم با پوست + هل، دارچین، زعفران، زنجبیل + نمک، یک قاشق مربا خوری + سبزیجات معطر (نعناع، ریحان، ترخون، مرزه و جعفری)
– کباب گوشت بوقلمون + سبزیجات معطر به مقدار مناسب.
– شوید پلو با زیره و زعفران + یک سیخ گوشت تازه شتر کباب شده + چند قاشق غذا خوری روغن زیتون + سبزیجات معطر
شوید پلو با زیره و زعفران + گوشت بوقلمون بخار پز شده با ادویه‌جات و سبزیجات معطر.
– کباب مخلوط گوشت گوسفند با بوقلمون + سبزیجات معطر
انواع شام برای برای اینگونه بیماران
– ارده سه قاشق غذا خوری + هفت عدد خرمای رطب + یک عدد میوه‌ی رسیده و شیرین
– نخود + گندم + یک قاشق چای خوری گلپر ساییده با سبزیجات معطر
– ۱۰ عدد انجیر خشک + ۱۵ عدد مغز بادام خام + یک عدد موز رسیده و شیرین
– هویج + کدو حلوایی بخار پز شده + عسل + لیمو ترش تازه + روغن زیتون + چند عدد خرما + یک عدد میوه رسیده و شیرین
– خوراک کباب با گوشت شتر یا گوسفند یا بوقلمون با سبزیجات معطر
چند روش‌های درمانی ام. اس
مدیتیشن: پژوهشگران سوئیسی دریافتند بیماران مبتلا به MS با استفاده از تمرینات مدیتیشن قادر به کاهش آثار بیماری خود از قبیل افسردگی و خستگی مزمن می‌باشند. با استفاده از مدیتیشن تمامی اختلالات یاد شده به طرز چشمگیری می‌تواند کاهش پیدا کند.
زنبور درمانی: نیش زنبور ترکیبات مختلفی از قبیل آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه دارد. این ماده بدون رنگ و دارای مزه شیرین و قابل حل در آب است و اگر با هوا برخورد کند تبدیل به کریستال سفید مایل به خاکستری می‌شود. نیش زنبور موادی دارد که به سیستم اعصاب، قلب و غده فوق کلیه کمک می‌کند.

زنبور درمانی باید در اواخر زالو درمانی انجام شود.
زالو درمانی: بیماری استرخا اعصاب از انواع فلج ناشی از افزایش سموم فلزی با داروهای گیاهی و زالو درمانی رو به بهبود می‌رود و از حمله‌های آن به خوبی پیشگیری می‌کند. نحوه‌ی زالو درمانی به این شکل است که هر بار پشت گوش‌ها ده عدد زالو انداخته و ۲۰ تا ۲۵ روز بعد؛ پشت دست‌ها و ۲۰ تا ۲۵ روز بعد روی پاها باید انجام شود. ۲ تا ۳ ماه پرهیز از زالو درمانی، سپس دوباره همین سه نوبت زالو درمانی مانند قبل آغاز می‌شود. در سال بعد نیز باید زالو درمانی تکرار شود تا نتیجه مثبت دیده شود.
– طب سوزنی: سازمان بهداشت جهانی (W.H.O ) بیان کرد که بیش از ۵۰ نوع بیماری به وسیله‌ی طب سوزنی قابل کنترل است. طب سوزنی می‌تواند به مشکلات مربوط به ادرار در بیماران MS کمک کند.
حجامت: در طب سنتی حجامت را درمان همه‌ی بیماری‌ها حتی هپاتیت و MS می‌دانند.حجامت به معنای حجم ایجاد کردن موضعی است به این صورت که در نقطه‌ای از بدن با بادکش تورم ثابتی را ایجاد می‌کنند که تعداد و مکان آن بسته به هدف درمانگر و نوع بیماری فرد؛ متفاوت است.

دکتر محمدرضا آبیان
دارای برد تخصصی جراحی مغز و اعصاب و گواهی نامه طب مکمل

برگرفته از سایت مجله نیک و نو