چه مواقعی باید از زیره سبز استفاده کنیم؟
نامها:
نام فارسی: زیره سبز – زیره سفید
نام علمی: Cumin
نام انگلیسی:Apiaceae (Umbeliferae)
نام سنتی: کمّون
معرفی:
گل و میوه: گلها درون چترهایی با ۳ تا ۵ شعاع قرار دارند. گلبرگها سفید یا قرمز و مستطیلی بوده، رأس آنها عریض و دارای یک شکاف عمیق است. براکتههای گریبان بلند و ساده هستند. خامه کوتاه بوده، رأس آن به کنار برگشته است. تخمدان تحتانی و ۲ خانهای بوده، میوه شیزوکارپی به طول حدود ۶ و عرض حدود ۱/۵ میلیمتر و رأس آن دارای تاجی از دندانههای درفشی کاسه میباشد. نیمههای میوه دارای مقطع کمابیش مدور بوده، دارای ۵ رگه طولی نخ مانند اصلی و نیز رگههای ثانویه واجد موهای زبر میباشند.
برگها، ساقه و ریشه: گیاهی ظریف، بدون کرک و به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر، دارای ساقه بدون کرک و قاعده ۲ چنگالی میباشد. برگها بدون کرک، به طور ظریف شانهای بریده با قطعات مستطیلی – خطی بوده، پایینیها اغلب ۳ برگچهای مضاعف میباشند.
روش مصرف: از این گیاه به صورت آسیاب شده و از روغن فرّار حاصل از فشردن آن برای مصارف خوراکی و موضعی استفاده میشود.
طبع:
گرم و خشک در درجه دوم.
رویشگاه:
این گیاه بومی ترکستان (Hager) یا شمال مصر(Grieve) بوده ولی امروزه در سراسر مناطق مدیترانهای، ایران، پاکستان، هند، چین، ایالات متحده و آمریکای جنوبی کاشته میشود.
فرآوردهها:
دانههای رسیده.
بخشهای دارویی:
میوه خشک، روغن فرار زیره سبز که از میوه رسیده تازه یا خشک به دست میآید.
اشتباهات:
در برخی فرآوردههای هندی، میوه Carum carvi و میوه Bunium bulbocastanium ممکن است به جای زیره سبز به کار روند. زیره سبز محصول ترکیه نیز غالباً واجد رنگهای صناعی میباشد.
موارد مصرف و اثرات درمانی زیره سبز
در طب سنتی از این گیاه، به عنوان ضد نفخ برای درمان اختلالات معدی، اسهال و قولنج (به ویژه در دامپزشکی) استفاده میگردد.
در طب هندی زیره سبز برای درمان ابتلاء به سنگهای کلیه و مثانه، اسهال مزمن، جذام، بیماریهای چشم و همچنین به عنوان مسقط جنین به کار برده میشود.
طب سنتی اسلام و ایران:
مدر.
قاعدهآور.
ضد نفخ.
در صورتیکه با آب میل گردد در درمان دل پیچه و نفخ مفید بوده و هرگاه با سرکه مصرف شود جهت درمان سکسکه سودمند است.
استعمال موضعی آن التیام بخش و ضد خونریزی بینی است.
منبع:
کتاب مرجع گیاهان دارویی (جلد اول)
تألیف و ترجمه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان