از گون چه می‌دانید؟
اگر در پایین ساقه خراش(طبیعی و یا مصنوعی) ایجاد شود، ماده‌ی صمغ مانندی ترشح می‌شود که در اثر هوا خشک شده و به شکل‌های مختلف مانند قطره‌ای، مفتولی، پهن و خرمنی با رنگ‌های زرد تا قهوه‌ای یا بی رنگ در می‌آید که به نام ” کتیرا ” مشهور است. گونه‌های مختلف گون در نقاط مختلف ایران مانند کوهستانی جنوب غربی، خوزستان و کردستان وجود دارد.
کتیرا در آب، نامحلول بوده ولی متورم می‌شود و به شکل ژله‌ی سفتی در می‌آید.
تاریخچه
کتیرا از زمان دیوکسورید و تئوفراست مصرف داشته و در قرون وسطی از کشور ایتالیا صادر می‌شده است. ریشه‌ی گون یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی و رسمی چین است. در طب سنتی چین ریشه‌ی گون یکی از اجزای اصلی درمان برای بازگرداندن قدرت ایمنی بدن محسوب می شود.
منبع جغرافیایی
مهم‌ترین تامین‌کنندگان کتیرا در جهان ایران، ترکیه و سوریه است. بهترین نمونه‌ی کتیرا مربوط به ایران است که از قدیم به نام Persian tragacanth معروف بوده است.
ترکیبات مهم
حاوی ۲۰ تا ۳۰ درصد از ماده‌ی قابل حل در آب به نام تراگاکانتین(Tragacanthin) و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد ماده‌ای غیر محلول در آب به نام باسورین(Bassorin) است.
تراگاکانتین وقتی در آب حل می‌شود، کلوئید غلیظی ایجاد می‌کند. بیشترین غلظت را در ۲۴ ساعت بعد از حل کردن در دمای معمولی یا هشت ساعت در دمای بالاتر ایجاد می‌کند. این میزان غلظت نیز به مقدار به کار برده شده‌ی کتیرا یا نوع آن ارتباط دارد. محلول به دست آمده در دماهای متفاوت بسیار با ثبات است. باسورین که جسمی نامحلول است باعث سفتی ژل ایجاد شده توسط تراگاکانتین می شود.
خواص درمانی
– کتیرا مقدار زیادی آب جذب کرده و از خروج آن از بدن جلوگیری می‌کند. بر این اساس در کنترل و درمان اسهال استفاده می‌شود.
– برخی از تحقیقات علمی نشان می‌دهد کتیرا از رشد سلول‌های سرطانی در داخل و خارج از بدن پیشگیری می‌کند.
– برای افزایش وزن مدفوع و کنترل حداقل زمان توقف مواد در سیستم روده‌ای – معده ای قابل استفاده است.
– در برخی از کشورها کتیرا به عنوان یک ماده‌ی مطمئن در تهیه‌ی محصولات غذایی استفاده می‌شود.
– به دلیل خاصیت چسبندگی کتیرا از آن در تهیه‌ی محصولات چسب دندان استفاده می‌شود.
– ریشه‌ی آن به عنوان مقوی و برای درمان افراد دارای قند و نفریت مصرف می‌شود.
– از کتیرا در فرآورده‌های سرماخوردگی به عنوان نرم کننده و ضد سرفه استفاده می‌شود.
نکات مهم
– بعضی از افراد محلول حاصل از کتیرا و آب(امولسیون به دست آمده) را برای حالت دادن موها و تقویت آن به کار می‌برند. اثر تقویت کنندگی موها توسط کتیرا از نظر علمی به اثبات نرسیده؛ ولی حالت دهنده‌ی خوبی است.
– با توجه به این که ژل تهیه شده از کتیرا و آب ممکن است پس از مدتی خراب شود، بهتر است آن را دور از گرما نگه دارید و تازه استفاده کنید.
– هر چه مقدار آب بیشتری به کتیرا اضافه شود، محلول به دست آمده غلظت کم‌تری خواهد داشت.
– هر چه کتیرا شفاف و بی‌رنگ‌تر باشد، کیفیت بهتری دارد
برگرفته از سایت مجله نیک ونو
بیشتر بخوانید
